İsrail'in 7 Ekim'den bu yana Filistin topraklarındaki uluslararası hukuk ihlalleri sürerken Güney Afrika, 29 Aralık 2023'te, 1948 tarihli Birleşmiş Milletler (BM) Soykırımın Önlenmesi ve Cezalandırılması Sözleşmesi'ni ihlal ettiği gerekçesiyle İsrail aleyhinde dava açarak ihlallerin durdurulmasına yönelik önemli bir adım attı.
Güney Afrika'nın, İsrail’in Gazze’deki saldırılarını sonlandırmasına ilişkin ICJ’den ihtiyati tedbir talebinde de bulunduğu davaya İslam İşbirliği Teşkilatı ve diğer uluslararası kuruluşların yanı sıra başta Türkiye’nin de bulunduğu birçok ülke ve STK’den destek açıklamaları gelmeye devam ediyor.
Güney Afrika’nın açtığı davaya desteğini açıklayan ülkeler
Davaya desteğini açıklayan ilk ülke olan Filistin, 29 Aralık'ta Dışişleri Bakanlığının X hesabından yaptığı açıklamada, Güney Afrika'nın, İsrail'in soykırım suçu işlediğine ilişkin Uluslararası Adalet Divanı'nda açtığı davayı memnuniyetle karşıladığını belirtti.
Malezya Dışişleri Bakanlığı, 2 Ocak'ta yayımladığı açıklamada, Güney Afrika'nın başvurusunun memnuniyetle karşılandığını belirterek, "1967 öncesi sınırlara dayalı, başkenti Doğu Kudüs olan" bağımsız bir Filistin devletinin tanınması çağrısı yaptı.
Davaya desteğini açıklayan ülkelerin başında gelen Türkiye adına 3 Ocak’ta Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Öncü Keçeli tarafından yapılan paylaşımda Güney Afrika’nın, İsrail aleyhine ICJ'de gerçekleştirdiği başvurunun memnuniyetle karşılandığı vurgulandı.
Türkiye’nin açıklamasında "Keza, yapılan bu başvuru uyarınca, Uluslararası Adalet Divanının (UAD) İsrail'in Gazze'ye yönelik saldırılarını durdurmasını içeren bir geçici tedbir kararı alması beklenmektedir. Türkiye, bu kararın uygulanmasının da takipçisi olacaktır." ifadelerine yer verildi.
Ürdün Başbakan Yardımcısı, Dışişleri ve Yurtdışında Yaşayan Ürdünlüler Bakanı Ayman Safadi, 4 Ocak’ta yayımladığı açıklamada, ülkesinin Güney Afrika tarafından İsrail'e karşı ICJ’de açılan davayı desteklediğini bildirdi.
Belçika Başbakan Yardımcısı Petra De Sutter, ülkesinin İsrail'in Gazze'deki soykırım tehdidine karşı sessiz kalamayacağını ve Güney Afrika'nın İsrail'i soykırımla suçlayarak açtığı davaya destek verilmesi çağrısında bulunarak, "Belçika, Gazze'deki insanların sonsuz çilesini sadece kenarda izleyemez. Soykırım tehdidine karşı harekete geçmeliyiz. Belçika'nın, Güney Afrika'nın liderliğini takip ederek Uluslararası Adalet Divanında eyleme geçmesini istiyorum. Belçika hükümetine bu öneride bulunacağım." ifadelerini kullandı.
Maldivler Dışişleri Bakanlığından yapılan açıklamada, İsrail aleyhine ICJ’de "soykırım" davası açılmasından memnuniyet duyulduğu belirtilerek, Gazze'de derhal ateşkes sağlanması ve Filistin halkına yardım ulaştırılması için insani koridorların açılması çağrısı yapıldı.
Ayrıca, Bangladeş, Namibya, Malezya ve Pakistan'ın BM elçileri, 9 Ocak'ta BM Genel Kurulundaki konuşmalarında Güney Afrika tarafından açılan soykırım davasına desteklerini ifade etti.
Endonezya Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Lalu Muhammad Iqbal, davaya destek verdiklerine ilişkin açıklamasında, "Ahlaki ve siyasi açıdan Endonezya, Güney Afrika'nın Gazze'de yapıldığı iddia edilen soykırıma karşı harekete geçmesi için ICJ'deki girişimini tamamen desteklemektedir." ifadesini kullandı.
Bolivya Dışişleri Bakanlığından 7 Ocak'ta yapılan yazılı açıklamada, "Bolivya, ICJ nezdinde, İsrail Devleti aleyhine dava açan Güney Afrika Cumhuriyeti'nin attığı tarihi adımı takdirle karşılamaktadır." ifadesine yer verilerek uluslararası topluma Güney Afrika'nın açtığı davaya destek olunması çağrısı yapıldı.
Venezuela, 9 Ocak'ta Dışişleri Bakanlığınca yayımlanan açıklamada, Güney Afrika'nın Filistin halkını savunmak amacıyla ICJ nezdinde İsrail'e karşı açtığı davayı desteklediğini belirterek, Bolivya’ya benzer şekilde uluslararası topluma Güney Afrika’nın açtığı davaya destek olunması çağrısında bulundu.
Nikaragua hükümeti, 9 Ocak'taki yazılı açıklamasında, "Güney Afrika'nın Gazze Şeridi'ndeki soykırım nedeniyle İsrail'e karşı ICJ'ye yaptığı başvuruyu memnuniyetle karşılıyoruz." ifadesini kullandı.
İran Dışişleri Bakanlığı, 10 Ocak'taki yazılı açıklamasında, Güney Afrika'nın davasına tam destek verildiğini kaydederek, "İran İslam Cumhuriyeti, ayrıca Güney Afrika hükümetinin eylemini, uluslararası hukuka uygun ve Filistin halkını destekleyen sorumlu, cesur ve onurlu bir adım olarak selamlıyor ve uluslararası toplumu, işlenen suçların faillerinden hesap sorulması için kararlı bir şekilde harekete geçmeye çağırıyor." ifadesine yer verdi.
Brezilya Dışişlerinden 10 Ocak'ta yapılan yazılı açıklamada, Güney Afrika'nın, İsrail'in soykırım veya bağlantılı suç teşkil edebilecek tüm eylemlerini derhal durdurması talebiyle Uluslararası Adalet Divanındaki girişiminin desteklendiği vurgulandı.
Kolombiya Devlet Başkanlığından 10 Ocak’ta yapılan yazılı açıklamada, Cumhurbaşkanı Gustavo Petro yönetimindeki Kolombiya Hükümetinin, Güney Afrika tarafından Lahey'deki Uluslararası Adalet Divanında İsrail aleyhine açılan davayı memnuniyetle karşıladığı kaydedildi.
Progressive International Konseyinin sitesinde yer alan açıklamada, devletlerin yanı sıra dünya genelinden binin üzerinde insan hakları kuruluşunun, "Güney Afrika'nın İsrail'e Karşı Soykırım Sözleşmesi Davasını Destekliyoruz" başlıklı bildiriye imza attığı ve Güney Afrika davasını desteklemek üzere diğer hükümetlerin, ICJ'deki davaya "müdahil" olmaya davet edildiği bildirildi.
Buna ek olarak yeni kurulan Filistin'de Soykırımı Durdurmak için Uluslararası Koalisyonunun (ICSGP), dünyanın dört bir yanından 800'den fazla kuruluşun da imzacıları arasında bulunduğu Güney Afrika’nın davasına destek mektubunda "işgalci İsrail güçleri tarafından her gün işlenen soykırım eylemlerinin açık kanıtlarına rağmen" İsrail yönetiminin diğer ülkelerden Güney Afrika'nın davasını kınamalarını istemesi eleştirildi.
Bunun yanında İngiltere'den "change.org" sitesi üzerinden Güney Afrika'nın ICJ’de İsrail'e karşı açtığı soykırım davasına destek için başlatılan imza kampanyasına dünyanın dört bir yanından 320 binden fazla kişi katıldı.
Güney Afrika'nın açtığı davaya desteğini açıklayan kuruluşlar
İslam İşbirliği Teşkilatı (İİT), 30 Aralık'taki yazılı açıklamasında, "İİT, İşgalci İsrail'in Filistin halkına karşı işlediği soykırım suçu nedeniyle Güney Afrika Cumhuriyeti'nin ICJ'de açtığı davayı memnuniyetle karşılıyor." ifadesini kullanırken soykırımın durdurulması için hızlı bir şekilde müdahale edilmesi amacıyla Divan'a "acil önlemler alma" çağrısında bulundu.
Arap Birliği Genel Sekreteri Ahmed Ebu Gayt, 10 Ocak'ta X'ten yaptığı açıklamada, Birliğin, Güney Afrika’nın İsrail'e karşı açtığı davaya tam destek verdiğini belirterek, "Bu saldırgan savaşı durduracak ve Filistinlilerin kanının dökülmesine son verecek adil ve cesur bir karar bekliyoruz. İnsani değerleri her şeyin üstünde tutan bu ilkeli tutumundan dolayı Güney Afrika hükümetine teşekkür ediyorum." ifadelerini kullandı.
Uluslararası Af Örgütü, 10 Ocak'ta yaptığı açıklamada, Güney Afrika'nın İsrail aleyhine açtığı soykırım davasının Filistinli sivillerin korunmasına yardımcı olabileceği, işgal altındaki Gazze Şeridi'ndeki insani felaketi sona erdirebileceği ve uluslararası adalet için umut ışığı sunabileceği kaydedilerek, Divan'ın vereceği geçici tedbirlerin uygulanmasıyla ölümlerin, yıkımların ve sivil acının engellenebileceği vurgulandı.
Divan'a desteğini açıklayan ülkeler ve kurumlar
Fransa, Kosta Rika ve Avrupa Birliği (AB) Komisyonu, Güney Afrika'ya doğrudan destekleyen açıklamalar yerine, ICJ'deki dava sürecini ve Divan'ın vereceği kararın destekleneceği yönünde açıklamalarda bulundu.
Fransa'nın BM Daimi Büyükelçisi Nicolas de Rivière, gazetecilerin Güney Afrika’nın açtığı davayla ilgili sorusunu, "Fransa, ICJ'nin güçlü bir destekçisidir. Bu konuda ne karar vereceklerini göreceğiz ve kararın sonucunu destekleyeceğimizden emin olacağız." ifadeleriyle yanıtlayarak, ICJ'de yürütülen süreci ve kararı destekleyeceklerini belirtti.
Latin Amerika ülkesi Kosta Rika, 5 Ocak'ta Dışişleri Bakanlığınca yayımlanan yazılı açıklamada, ICJ'deki süreci dikkatle takip ettiklerini ve devletler arasındaki uyuşmazlıkların uluslararası hukuka uygun şekilde barışçıl yöntemlerle çözülmesini desteklediklerini kaydederek, "Bu kuruma (ICJ) ve yargıçlarına, ayrıca buradan çıkan ve tüm taraflarca saygı gösterilmesi ve iyi niyetle uyulması gereken kararlara olan güvenimizi yineliyoruz." ifadelerini kullandı.
Avrupa Birliği (AB) Komisyonu sözcülerinden Peter Stano, 10 Ocak'taki basın açıklamasında Güney Afrika ile İsrail arasındaki dava hakkında görüş belirtmesinin uygun olmayacağını bildirerek, AB’nin ICJ’yi kurum olarak desteklediğini ve devletlerin ICJ’de dava açma hakkının bulunduğunu vurguladı.
Buna karşın ABD, Macaristan, Paraguay ve Guatemala gibi ülkeler, Güney Afrika'nın dava açmasına karşı çıkarak İsrail aleyhine açılan davayı haksız gördüklerini açıkladı.
