DEMET İLCE / MUHABİR
Ambalajlardaki kimyasalların sağlığa etkisini yeni yeni anlamaya başlıyoruz. Bunlar arasında obezite, kanser, kalp-damar hastalıkları ve diğer sağlık sorunları başı çekiyor. Sağlam, bilinen firmalardan gıda alışverişi yapmamız gerektiğini, bu firmalardan kullanmış olduğumuz gıda ve ambalajı için analiz talep edebileceğimizi belirtti.
Gıda ile doğrudan temas halindeki ambalajlar kanserojen madde içerir mi?
İlk olarak ambalaj materyalinin ne olduğuna bir bakalım, şöyle ki; ambalaj materyali, gıda maddelerini dış etkenlerden koruyan ve içine konan gıda maddesini bir arada tutarak taşıma, depolama, dağıtım, tanıtım ve reklam gibi pazarlama işlemlerini kolaylaştıran veya gıda maddeleri ile temasta bulunmak üzere üretilen plastik, cam, seramik, kağıt, metal, ahşap ve/veya bunların karışımından elde edilen materyallerdir.
Bu nedenle gıdayla temas eden ambalajlar sağlığa zararlıdır, kimyasal geçişi fazladır demek yanlış bir yönlendirme olacaktır. Ambalaj materyali gıdayı tüm dış etkilerden koruyan bir bariyer görevi görmektedir.
Gıda ile temas eden tüm ambalaj malzemelerinde uyulması gereken kurallar neler?
Ambalaj üreticileri ve gıda ürünü üreten firmaların burada kullanacağı ambalaj materyalini seçerken öncelikle gıdaya uyumlu olan bir materyal seçmeleri ile başlanmadır. Bu seçim çok önemlidir. Anahtar kilit uyumuna benzer. Örneğin donuk ürün üretimi için kullanılan ambalaj ile taze ürünü yerleştirdiğiniz ambalaj aynı özellikte olmamalıdır. Burada kullanılan yanlış ambalaj seçimi ambalajdan gıdaya tüketim şekline göre çeşitli bulaşmalara sebep olur.
Bu bulaşmaların olmaması için ambalaj üretici firmaların Ar-Ge birimleri çeşitli analizler yapar. Özellikle plastik maddelerde bulunan “ Migrosyon” dediğimiz çeşitli koşullar sonucu kimyasal madde geçişi olması muhtemelen olan bu durumu engelleyecek ve tespit edecek testler yapılır. Yapılan testlerde “TÜRK GIDA KODEKSİ GIDA İLE TEMAS EDEN PLASTİK MADDE VE MALZEMELER TEBLİĞ” baz alınarak limitlere göre üretim yapılmalıdır.
Bu belirlenen limitler ile gıda paketlenir. Paketleme sonrası da çeşitli süreçlere dikkat etmek gerekir. Örneğin, ambalaj malzemesi tek kullanımlık ise ambalaj üzerinde tüketiciyi bilgilendirecek şekilde bilgi geçilmeli, tüketici de paralel de bu uyarıları dikkate almalıdır. Dikkate almaması durumunda ambalajdan gelebilecek her türlü kimyasal madde geçişini hızlandırır, sağlık ve gıda güvenliği için risk taşımaktadır.
Evlerimizde kullanmış olduğumuz gıdaya uyumlu saklama kapları için ise farklı teknolojiler uygulanıp sağlığa zararlı durumları yok edilmektedir. Tüketici bu tür ürünleri alırken ambalaj altında gıdaya uyumlu simgesini muhakkak kontrol edip almalıdır. Mevzuat gereği de zorunluluk taşımaktadır.
Ambalajlamada en çok kullanılan madde hangisi, bunun yerine ne kullanılmalı?
Gıda sektöründe en çok kullanılan malzeme plastik, pp filmler ve tabaklar, kağıt, metalize ve konserve ambalajlardır. Hepsinin prosesleri ayrı ayrı olmakla beraber, gıdaya uyumuna göre seçilir. Plastik ambalaj yerine pp ambalajlar dediğimiz ama yine plastiğin bir maddesi olan zarar verme potansiyeli daha az olan poliüretan dediğimiz malzemeler kullanılabilir. Her zaman dediğimiz gibi ambalajın gıdayı, gıdanın da ambalajı kabul etmesi gerekir, piyasaya sürülmeden önce bahsetmiş olduğumuz testler muhakkak yapılmalıdır.
Vatandaşlar özellikle hangi noktaya dikkat etmeli?
Tüketici muhakkak ürünü aldığı zaman ilk olarak kendisi güvenli gıdayı tespit etmelidir. Tespit ederken ürünün ambalajı açık mı, muhafaza koşulları nasıl, pişirme ya da herhangi bir tüketim şekli nedir gibi bütün değerlendirmeleri bilmelidir. Ambalajlı gıda üzerinde de bakanlığın şart koymuş olduğu bu kriterler belirtilmelidir. Bu tür belirtmelerin olmadığı gıda ürünleri alınmamalıdır ve bakanlığın şikayet hattı olan Alo 170 bilgi verilmelidir. Bu nedenle tek başına ambalaja zararlı demek bilinen en büyük yanlıştır. Tarladan çatala dediğimiz evrenin son aşaması gibi görünen ambalajların aslında tüketici kullanımı ve muhafaza koşulları ile de zararlı hale geleceğini unutmamak gerekir. Sağlığımız için bilinen firmalardan ürün alımı yapmalıyız. Böyle firmalardan kullanmış olduğumuz gıda ve ambalajı için dahi analiz talep edebilirsiniz.
