Hazal Mihrace Göksun - Muhabir
FATF Financial Action Task Force (Malî Eylem Görev Gücü) Nedir?
Kuruluş ve Amaçları: Mali Eylem Görev Gücü (FATF), 1989 yılında G-7 ülkelerinin (ABD, Japonya, Almanya, Fransa, İngiltere, İtalya ve Kanada) Paris'te düzenlediği bir toplantıda kurulan uluslararası bir organizasyondur. Bu organizasyon, suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerini aklama, terörizmin finansmanı ve kitle imha silahlarının yayılmasının finansmanıyla mücadelede uluslararası standartlar oluşturmayı ve bu standartlarla uyumlu yasal ve kurumsal tedbirlerin alınmasını teşvik etmeyi amaçlamaktadır.
Üyelik ve Yapı: FATF'in toplam 39 üyesi vardır; bunlar 37 ülke ve 2 bölgesel kuruluştan oluşmaktadır. Türkiye, 24 Eylül 1991 tarihinde FATF'e üye olmuştur. FATF'in sekreterya hizmetleri, Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü'nün (OECD) Paris'teki merkezinde yürütülmektedir, ancak FATF, OECD'den bağımsız olarak faaliyet göstermektedir.
Tavsiyeler ve Standartlar: FATF, ilk olarak 1990 yılında kara para aklama, terörizmin finansmanı ve kitle imha silahlarının yayılmasının finansmanına yönelik 40 tavsiye standardını geliştirmiştir. Bu tavsiyeler, 1996, 2003 ve 2012 yıllarında revize edilmiştir. 2012 yılındaki revizyon, FATF'in kural temelli yaklaşımdan risk temelli yaklaşıma geçişini ve teknik uyumun yanı sıra uygulama etkinliğini ölçmeyi hedefleyen 11 kısa vadeli hedefin (Immediate Outcome - IO) oluşturulmasını içermektedir. Bu hedefler, FATF'in bağlayıcı standartları arasında yer almaktadır.
FATF'in Çalışma Prensipleri: FATF'in bağlayıcı standartları, 40 tavsiye, açıklayıcı notlar, sözlük ve metodoloji yayımlarıyla belirlenmiştir. Bağlayıcı olmayan standartlar ise rehberlik, iyi uygulama örnekleri ve kamuoyu duyuruları gibi çalışmaları içermektedir. Tüm bu çalışmalar, FATF çalışma gruplarında şekillenmekte ve genel kurul kararı ile kabul edilmektedir.
Türkiye'nin FATF Listesindeki Durumu
FATF, 2021 yılında Türkiye'yi kara para aklama ve terörizmin finansmanı ile mücadelede yetersiz kaldığı gerekçesiyle gri listeye almıştır. Ancak, 20 Temmuz 2023 tarihinde yayımlanan bir raporda, Türkiye'nin 40 tavsiyeden 39'unda uyumlu veya büyük ölçüde uyumlu olduğu tespit edilmiştir. Yarı uyumlu olunan 15. madde ise "yeni teknolojiler" başlığı altında kripto varlıkların denetimi ve kripto aracılarının kara para ve terörizm finansmanında kullanılmasının engellenmesine yönelik adımları içermektedir.
26 Haziran 2024'te TBMM Genel Kurulu'nda kabul edilen ve kripto varlıklara ilişkin düzenlemeler içeren "Sermaye Piyasası Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi" ile Türkiye, FATF'in 40 tavsiyesinin tamamını karşılar hale gelmiştir. Bu düzenleme ile kripto varlıkların ihracı, satışı ve dağıtımı için Sermaye Piyasası Kurulu'ndan (SPK) izin alınması zorunlu hale gelmiştir ve tüm transfer işlemlerinin kayıt altına alınması sağlanmıştır.
Gri Listenin Ekonomik Etkileri ve Türkiye'nin Durumu: Gri listeye alınan ülkeler, dış yatırım çekme sürecinde uluslararası otoriteler, kredi kuruluşları ve yatırımcılar nezdinde itibar kaybına uğramaktadır. Bu durum, ihracat ve ithalat ağı geniş olan şirketlerin çeşitli yaptırımlarla ve ek yükümlülüklerle karşılaşmasına, dolayısıyla pazar paylarının daralmasına sebep olabilmektedir. Ayrıca, sermaye akışı olumsuz etkilenmekte ve hem finans sektörü hem de reel sektör likidite sıkıntısı yaşayabilmektedir. Türkiye'nin gri listeden çıkmasıyla birlikte daha fazla yatırımın Türkiye'ye gelmesi, uluslararası ticarette pazar payının artması ve sermaye akışının büyüyerek devam etmesi öngörülmektedir. 28 Haziran 2024'te Singapur'da düzenlenen toplantıda Türkiye'nin gri listeden çıkarılması, ekonomide olumlu bir etki yaratmıştır.
