Erzincan'ın İliç ilçesinde bulunan Çöpler Altın Madeni'nde 13 Şubat tarihinde yaşanan ve 9 kişinin 10 milyon metreküp toprağın altında kaldığı maden faciası sonrasında İliç Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından talep edilen bilirkişi raporu soruşturma dosyasına girdi.
Raporda, faciaya götüren ihmaller sıralandı. Bilirkişi raporuna, olayın ardından maden alanın son fotoğrafları da konuldu.
Olayın yaşandığı gün, saat 08.00'de topraktaki "hareketlenmelerin radar verilerindeki sorumlu kişilerce anlaşılmadığı" raporda saptandı. Buna göre; ''13 Şubat 2024 tarihinde saat 08.00 veya saat 10.00'dan itibaren bu değerlendirmenin yapılarak sahadaki personelin alandan uzaklaştırılması gerekirdi'' tespiti yapıldı.
Raporda, yine radar verilerine göre, 11-12 Şubat 2024 tarihlerindeki ölçümlerde "hareketin hızının 2 kat hızlandığı ve hareket hızının artarak devam ettiği" gözlemlendiği kaydedildi.
İşverenin yükümlülükleri açısından hazırlanması gereken ''acil eylem planın'' olmadığını belirtilen raporda, ''Bize teslim edilen belgeler içinde acil eylem planı olmamakla birlikte kaza sonrası alınan ifadelerden acil eylem planının devreye alındığı anlaşılmaktadır. Ancak ilgili durum kaza sonrası için geçerli olmuştur. Oysa liç sahalarında heyelanlar geçmişte sıkça yaşanmış olup olası tehlikeli bir durum olduğu bilinmektedir ve bu duruma karşı doğru bir planlama yapılmamıştır. Özellikle alt işverenlerle ilişki, iletişim düzensiz ve yetersizdir'' denildi.
"BAZI BİRİMLER HABERDAR EDİLMEDİ"
Faciada beş işçinin hayatını kaybettiği, acil toplanma yeri olan konteynır alanının yanlış konumlandırılmış olmasına işarat edilen raporda, şu tespitlere yer verildi:
''Olay günü SMS ve mail iletişimi de yetersiz kalmış olup bazı birimler haberdar edilememiştir.
Acil eylem planı kapsamında hızlı ve tüm çalışanlarla iletişimi sağlayan bir haberleşme sistemi kurulmamıştır.
İSG departmanının birlikte ve acil eylem planının doğru hazırlanmaması konusunda İSG departmanının kusurlu oldukları kanaatine varılmıştır.''
Dinamit patlatmalarının liç yığınına yakın yapıldığı, bu nedenle ''oluşturacağı ivme/titreşim etkisiyle stabiliteyi etkilemesi ve zeminde oturma ve çatlaklara yol açması, mevcut çatlakları genişletmesi muhtemeldir" denilen raporda, ''Faz 5 inşaatı sırasında yapılan patlatmalar incelendiğinde toplam 23 atımın 18 inin Ocak 2024 tarihinden kayma gerçekleşme tarihine kadar yapıldığı görülmektedir. Yapılan patlatmalar içerisinde en yüksek titreşim hızını veren patlatmalar 5 -24 Ocak 2024 tarihlerinde bunları takiben yığın liçinin deplasman değerleri artmaya başlamıştır.'' görüşüne yer verildi.
Su örneklerinde yapılmış analiz sonuç raporlarında da "ağır metaller" gözlemlendi.
Raporda, "Ağır metallerin kalite standart değerlerini aşmış oldukları, özellikle civa parametresinin hemen hemen tüm su numunelerinde 61 yerde geçtiği tespit edilmiş. Su numunelerinin sadece civa parametresi açısından değerlendirilmesi halinde dahi, su kaynaklarında bir kirlenme olduğunun söylenebileceği anlaşılmaktadır" tespitine yer verildi.
Raporda, cıva metalinin 2021 ÇED raporunda "Rafinasyon Ünitesi" başlıklı bölüm içerisinde geçtiği hatırlatıldı.
"BALIKLARDA KİMYASAL ZEHİRLENME YOK"
Balık ölümlerine ilişkin yapılan analiz sonuçlarında ''pestisitler tespit edilebilir düzeyde bulunamadı'' ifadesi yer alırken, ''Balıklarda kimyasal bir zehirlenmenin etkisinin görülmediği, biyolojik bir kirlenme olduğu yönünde tespitler yapıldığı anlaşılmıştır'' ifadesine yer verildi.
