1912'de Wilfrid Voynich adında Polonyalı bir kitap satıcısı tuhaf bir el yazması satın aldı. Yaklaşık 240 sayfadan oluşan, 15. yüzyılın başlarından kalma el yazması tamamen bilinmeyen bir dilde elle yazılmıştı ve çeşitli insan illüstrasyonları, hayali bitkiler, astrolojik semboller ve diğer fantastik görüntüler içeriyordu. Voynich El Yazması olarak bilinen bu metin, 600 yılı aşkın süredir dünyanın en gizemli kitabı olarak kaldı.
Wilfrid Voynich kitabı 1912'de satın aldığından bu yana, aralarında kriptografların ve askeri şifre kırıcıların da bulunduğu çok sayıda bilim adamı tarafından incelendi ve bunların tümü el yazmasını deşifre etme girişimlerinde başarısız oldu.
1969 yılında kitap Yale Üniversitesi'ne bağışlandı ve burada Beinecke Nadir Kitaplar ve El Yazmaları Kütüphanesi'nde tutuldu. Daha sonra 2020 yılında Yale, Voynich El Yazması'nın tamamını çevrimiçi dijital kütüphanesine yükleyerek gezegendeki herhangi birinin ilk kez tam olarak erişebilmesine olanak sağladı.
Şimdi, yaygın olarak bulunmasının sonunda gizemi çözüp çözmeyeceğini yalnızca zaman gösterecek.
Wilfrid Voynich'in Gizemli El Yazması
Wilfrid Voynich, 12 Kasım 1865'te Michał Habdank-Wojnicz'de, şu anda Litvanya'nın bir parçası olan Telšiai kasabasında doğdu. Ortaokulu Polonya'nın Suwalki kasabasında okudu, ardından Varşova, St. Petersburg ve Moskova üniversitelerinde okudu ve sonunda ikincisinden kimya diplomasıyla mezun oldu.
1885'te Voynich, Proletarya devrimci hareketinin üyelerini serbest bırakmaya çalıştığı için Rus polisi tarafından tutuklandı ve Sibirya'daki bir çalışma kampına gönderildi. Ancak 1890'da Voynich kaçmayı başardı ve yılın sonuna doğru Londra'da yaşıyordu.
Bir komplocu arkadaşının ölümünün onu davadan uzaklaşmaya ikna ettiği 1895 yılına kadar çarlık karşıtı örgütleri desteklemeye devam etti. İşte o zaman nadir ve antika kitap satıcısı olarak işine başladı.
Voynich ilk kitap mağazasını 1898'de Londra'nın Soho Meydanı'nda açtı ve nadir kitaplar bulma konusunda ya inanılmaz derecede istekli ya da inanılmaz derecede şanslı olduğunu kısa sürede kanıtladı. Londra'da yeni bir hayata yerleşti, başka bir eski devrimci olan Ethel Boole ile evlendi ve 1904'te Britanya vatandaşlığına geçti ve bunun üzerine Wilfrid Michael Voynich yasal adını aldı.
Daha sonra, 1912'de İtalya'daki Ghislieri Koleji'nden bir grup Cizvit, kütüphanelerinde bulunan kitaplardan bazılarını açık artırmaya çıkarmaya başladı. Çoğu Vatikan'a satıldı, ancak Voynich onlardan birkaç cilt almayı başardı; buna Voynich El Yazması olarak anılacak olan da dahil.
1914'te Voynich, New York'ta ikinci bir kitapçı açtı. Yıllarca el yazmasının gizemlerini çözmeye ve kökenlerinin izini sürmeye çalıştı ama ne yazık ki hakkında daha fazlasını öğrenemeden öldü.
Voynich El Yazması'nın Şifresini Çözme Çabaları
Voynich'in 1930'da ölümü üzerine, garip el yazmasının mülkiyeti karısına geçti ve o da 1960'ta kendi ölümü üzerine bunu yakın arkadaşı Anne Nill'e miras bıraktı. Bir yıl sonra Nill, kitabı başka bir antika kitap satıcısı olan Hans P. Kraus'a sattı. Ancak Kraus hiçbir zaman ilgilenen bir alıcı bulamadı ve 1969'da kitabı Yale Üniversitesi'ne bağışladı ve burada "MS 408" olarak kataloglandı.
Sonraki yıllarda çeşitli alanlardan pek çok uzman bu tuhaf çalışmayı deşifre etmeye çalışsa da, Voynich El Yazması'nın gerçek anlamının, en yetenekli şifre kırıcılar için bile anlaşılması zor olduğu ortaya çıktı.
Bu kalın bir el yazmasıdır ve bir Orta Çağ parşömeni yerine modern bir kitaba daha çok benzemektedir. Sayfalarından bazıları karmaşık diyagramlara dönüşüyor. Tamamen bilinmeyen bir dilde yazılmıştır ve artık "Voynichese" olarak anılmaktadır. Astrolojik sembollerin ve görünüşte hayali bitkilerin çeşitli illüstrasyonları arasında banyo yapan çıplak insanların çizimleri ve ejderhalar gibi fantastik yaratıklar yer alıyor.
Yıllar geçtikçe Voynich El Yazması hakkında sayısız teori ortaya çıktı. Uzmanlardan biri bunun bir kadın sağlığı el kitabı olduğunu iddia ederken, diğerleri bunu Voynich'in kendisinin bir aldatmaca olarak yarattığına inanıyor. Garip teoriler bunun başka bir gezegenden, hatta belki başka bir evrenden gelmiş olabileceğini öne sürüyor.
Bu öyle bir tuhaflık olarak kaldı ki, deşifre edilmesi ve anlaşılması o kadar zor ki, fizikçi Andreas Schinner gibi uzmanlar kitaptan akademisyenler için "saf zehir" olarak bahsettiler çünkü onun Undark'a söylediği gibi " her zaman kolay bir seçenek var."
Schinner daha önce taslağı kendisi istatistiksel analizler uygulayarak incelemişti ancak testleri taslağın tüm sırlarını çözememişti.
Sonuçta Schinner'ın araştırması, Voynich El Yazması'ndaki metnin doğal, yapılandırılmış bir dil değil, rastgele bir karakter dizisi olduğunu buldu. Daha sonra bu teoriyi genişleterek metin için olası bir oluşturma algoritması önerdi ve bunun bir ortaçağ aldatmacası olarak yaratıldığını, aslında metnin anlamsız olduğunu öne sürdü.
Ancak bazı çalışmalar bunun tam tersini buldu; bazıları bunun yeni, bilinmeyen bir dilde yazıldığını iddia ederken, diğerleri bunun Latince, İbranice veya Türkçe’nin tuhaf bir versiyonu olduğunu teorileştirdi.
Sonuç olarak, Voynich El Yazması'nda hâlâ pek çok bilinmeyen var; ancak araştırmacıların son yıllarda keşfettiği birkaç önemli bilgi parçası da var.
Araştırmacılar Voynich El Yazması Hakkında Ne Öğrendi?
Modern teknoloji nihayet Voynich El Yazması'nın şifresini çözmenin yolunu açtı ve henüz kimse sözlerinin ne söylediğini anlamamış olsa da, Voynich'in eline ilk girdiğinden beri el yazması hakkında birçok açıklama yapıldı.
Ocak 2023'te The Art Newspaper, araştırmacı Stefan Guzy'nin potansiyel olarak Voynich El Yazması'nın mülkiyetinin izini sürdüğünü bildirdi.
Guzy, "Benim fikrim, tüm gelen ve giden mektupların kayıtlı olduğu Viyana ve Prag'daki Hofkammer'in (İmparatorluk Odası) imparatorluk hesap defterlerini analiz ederek defterlerle ilgili tüm işlemleri derlemekti. 600 altın parayı içeren herhangi bir işlem varsa, o zaman bu satın alımın Marci mektubunda bahsedilen satın alma ihtimali oldukça yüksekti." dedi.
Marci mektubu, Voynich El Yazması'nı önceki sahibi simyacı Georg Baresch'ten alan 17. yüzyıl kraliyet doktoru Johannes Marcus Marci'ye atıfta bulunuyor.
Marci, Cizvit bilgini Athanasius Kircher ile düzenli yazışma halindeydi ve bu nedenle el yazmasını aldıktan birkaç yıl sonra onu bir kapak mektubuyla birlikte Kircher'e gönderdi; içinde şunları yazdı:
"Yakın bir arkadaşımdan bana miras kalan bu kitap, Sevgili Athanasius, bu kitap elime geçer geçmez senin için yazdım, çünkü onu senden başka kimsenin okuyamayacağına ikna olmuştum."
Guzy, bu mektup sayesinde kitabın sahibinin izini daha geriye doğru sürebildi. Bir zamanlar, onu 1576 ile 1612 yılları arasında isimsiz bir satıcıdan 600 düka karşılığında satın alan Kutsal Roma İmparatoru II. Rudolf'un elinde olduğunu keşfetti.
Ancak analizler, el yazmasının orijinal olarak 15. yüzyılda, yani Rudolf'un onu ele geçirmesinden yaklaşık 150 yıl önce yazıldığını gösterdi.
Guzy daha sonra 1599 tarihli kayıtların, Rudolf'un doktor Carl Widemann'dan bir el yazması koleksiyonunu 600 florin (bir tür altın para) karşılığında satın aldığını gösterdiğini öğrendi; bu, Marci'nin mektubunda bahsettiği şey olabilir.
Widemann, botanikçi Leonard Rauwolf'un evinde yaşıyordu ve Rauwolf ve karısının vefatından sonra imparatora kitap satmaya başladı.
Guzy, "Widemann'ın muhtemelen bazı kitapları ondan miras aldığını varsayıyorum" dedi.
Ama yol burada bitiyor. Rauwolf'un kitabı ilk kez nasıl ele geçirdiği belli değil ve kitabı kimin yazdığı sorusuna da cevap vermiyor. Ancak bu yeni kanıt, radyokarbon tarihlemesi kitabın 1400'lerin başında yazıldığını doğruladığından, Voynich'in kitabın sahtesini kendisinin yaptığı yönündeki iddiaları dışlıyor. Bu aynı zamanda Voynich'in, eserin 13. yüzyıldan kalma bir keşiş ve filozof olan Roger Bacon tarafından yazıldığı yönündeki teorisini de geçersiz kılıyor.
Ancak tüm bunlara rağmen Voynich El Yazması'nın gizemi hâlâ varlığını sürdürüyor.
