Yaklaşık 4,5 milyar yıl önce oluşan Dünya’nın dönüş hızı, o zamandan bu yana yavaşlıyor ve bu da günlerin uzamasına yol açıyor. İnsan ömründe fark edilmese de milyarlarca yıl içinde bu değişim, atmosferimizin oksijenlenmesi gibi hayati bir süreci etkiledi.
Michigan Üniversitesi’nden mikrobiyolog Gregory Dick ve ekibinin 2021 yılında yaptığı bir araştırmaya göre, Dünya’nın günlerinin uzaması, 2,4 milyar yıl önce yaşanan Büyük Oksidasyon Olayı'na zemin hazırladı. Bu süreçte, mavi-yeşil algler (siyanobakteriler) daha uzun süren gündüz ışığında daha fazla oksijen üretebildi.
BİR GÜN 18 SAAT SÜRÜYORDU
Dünya’nın dönüşünün yavaşlaması ise Ay'ın çekim gücü nedeniyle gerçekleşiyor. Ay, Dünya'dan yavaş yavaş uzaklaşırken gezegenimizin dönüş hızını azaltıyor. Fosil kayıtlarına göre, 1,4 milyar yıl önce bir gün 18 saat sürüyordu; bugünse her yüzyılda 1,8 milisaniye daha uzuyor.
Araştırmacılar, bu bilgileri, Michigan Gölü'ndeki Middle Island Çukuru'nda yaşayan siyanobakteri benzeri mikrobiyal katmanları inceleyerek elde etti. Gece sülfür metabolize eden beyaz mikroplar gündüz yerini fotosentezle oksijen üreten mor siyanobakterilere bırakıyor. Ancak siyanobakterilerin “geç uyanması” nedeniyle oksijen üretimi için kısa bir zaman penceresi bulunuyor.
OKSİJEN SALINIMI DAHA FARKLI OLUYOR
Deniz bilimci Arjun Chennu, bu durumun, günlerin uzamasının oksijen üretimini nasıl etkilediğini gösterdiğini belirtiyor: "İki adet 12 saatlik gün ile bir adet 24 saatlik gün aynı görünse de oksijen salımı moleküler difüzyon hızına bağlı olduğu için farklıdır."
Elde edilen veriler, hem Büyük Oksidasyon Olayı’nı hem de 550-800 milyon yıl önceki Neoproterozoik Oksijenlenme Olayı’nı açıklamada kullanıldı. Bu araştırma, Dünya’nın dönüşündeki değişimlerin yaşamın evrimi üzerinde nasıl temel etkiler yarattığını ortaya koyuyor.
