Devlet Planlama Teşkilatı’nın kurucusu, Türkiye Büyük Millet Meclisi’dir. Hükümet tarafından kurulma kararı alınmış ve Meclis onayı ile kurulmuştur. Ankara’da kurulmuştur ve şu anki Kalkınma Bakanlığı’nın genel merkezi hala Ankara’dadır.
Devlet Planlama Teşkilatı Nedir?
Devlet Planlama Teşkilatı Kurumu, devlet ile ilgili verilecek sosyal ve ekonomik kararların danışılması amacıyla kurulmuş kurumdur. Hükümetin aldığı kararların gerçekleşmesi amacıyla planlar düzenler ve bu planların devlet içinde nasıl daha iyi ve kolay yerleşeceği üzerine çalışır. Devlet Planlama Teşkilatı, içinde önemli konumlarda yer almış ve planlama görevlerini üstlenmiş kişilerin listeleri şöyledir:
- Yalçın Küçük
- Hikmet Çetin
- Güngör Uras
- Turgut Özal
- Yusuf Bozkurt Özal
- Nevzat Yalçıntaş
- Beşir Atalay
- Yaşar Yakış
- Hasan Celal Güzel
- Temel Karamollaoğlu
2011 yılına kadar farklı kadrolarla hizmet vermiştir. 2011 sonrasında ise, 2018 yılına kadar Kalkınma Bakanlığı, 2018 sonrasında ise Maliye Bakanlığı ile Kalkınma Bakanlığı tarafından beraber yapılan bir çalışma sonucu Strateji ve Bütçe Başkanlığı oluşturulmuştur. Yani şu an, eskiden Devlet Planlama Teşkilatı olan kurum, Cumhurbaşkanlığına bağlı bir bakanlık olarak hizmet vermektedir.
Devlet Planlama Teşkilatı Hangi Anayasa İle Kurulmuştur?
DPT’nin kurucu Anayasası, 1961 Anayasasıdır. 1960 tarihli ve 91 Sayılı Kuruluş Yasası’na dayanılarak resmileştirilmiş ve uygulamaya konmuştur.
Devlet Planlama Teşkilatı’nın Görevleri Nelerdir?
Devlet Planlanma Teşkilatının vazifeleri, ilgili Kanunca şöyle belirlenmiştir:
- Memleketin tabii, beşeri ve iktisadi her türlü kaynak ve imkanlarını tespit ederek, takip edilecek iktisadi, sosyal ve kültürel politikayı ve hedefleri tayinde hükümete müşavirlik yapmak
- Bakanlıkların ve kamu kurum ve kuruluşlarının iktisadi, sosyal ve kültürel politikayı ilgilendiren faaliyetlerinin koordinasyonunu temin etmek için görüş ve tekliflerde bulunmak ve bu hususlarda müşavirlik yapmak
- Hükümetçe kabul edilen hedefleri gerçekleştirecek uzun vadeli kalkınma planları ile yıllık programları hazırlamak
- Kalkınma planlarının ve yıllık programların başarı ile uygulanabilmesi için ilgili kurum ve kuruluşların ve mahalli idarelerin kuruluş ve işleyişlerinin ıslahı hususunda görüş ve tekliflerde bulunmak
- Kalkınma planlarının ve yıllık programların uygulanmasını takip ve koordine etmek, değerlendirmek ve gerekli hallerde planda ve yıllık programlarda usulüne uygun olarak değişiklikler yapmak
- Özel sektör ve yabancı sermaye faaliyetlerinin plan hedef ve gayelerine uygun bir şekilde yürütülmesini teşvik ve tanzim edecek tedbirleri tespit ve teklif etmek, uygulamayı takip etmek
- Kalkınmada öncelikli yörelerin daha hızlı şekilde gelişmesini sağlayacak tedbirleri tespit ve teklif etmek, uygulamayı takip ve koordine etmek.
- Kalkınma planı ve yıllık programlardaki ilke ve hedeflere uygun olarak, milletlerarası ekonomik kuruluşlarla münasebetlerin geliştirilmesinde gerekli görüş ve tekliflerde bulunmak.
Kalkınma Planı Nedir?
Kalkınma planları, devletin belirli sürelerde hedeflediği ve halkın kalkınmasını, gelişmesini ve ekonomik yönden güçlenmesini hedefleyen planlardır. Bu planlar, genellikle 4 yıl süre için düşünülür. Bugüne kadar düzlenmiş toplam 10 adet Kalkınma Planı vardır ve bunların yıl aralıkları şöyledir:
- Onuncu Kalkınma Planı (2014-2018)
- Dokuzuncu Kalkınma Planı (2007-2013)
- Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Planı (2001-2005)
- Yedinci Beş Yıllık Kalkınma Planı (1996-2000)
- Altıncı Beş Yılllık Kalkınma Planı (1990-1994)
- Beşinci Beş Yıllık Kalkınma Planı (1985-1989)
- Dördüncü Beş Yıllık Kalkınma Planı (1979-1983)
- Üçüncü Beş Yıllık Kalkınma Planı (1973-1977)
- İkinci Beş Yıllık Kalkınma Planı (1968-1972)
- Birinci Beş Yıllık Kalkınma Planı (1963-1967)
Uygulanan Kalkınma Planlarından 8 tanesi Devlet Planlama Teşkilatı tarafından uygulanmıştır. 9 ve 10. Kalkınma Planlarının etkisi ise diğerleri kadar görülmemiştir.
