DEMET İLCE / MUHABİR
Büyük bir karpuz parçasını yemek bazılarımız için yaz aylarına geçiş törenidir, ancak kronik böbrek hastalığı (KBH) olan kişiler için bunun fazlası tehlikeli olabilir.
Yeni bir vaka çalışmasında yer alan ve aşırı miktarda karpuz yedikten sonra ciddi şekilde hastalanan üç KBH hastası için de durum aynıydı, peki neden tıbbi müdahaleye ihtiyaç duydular?
Cevap şu ki, karpuzda sudan çok daha fazlası var. Bu sulu meyve, en baskın olanı potasyum olan vitamin ve minerallerle doludur. Tek bir dilim karpuz (yaklaşık 286 gram veya 10 ons) 320 miligram (0,01 ons) potasyum içerir; bu, kadınlar için önerilen günlük alım miktarının yaklaşık yüzde 12'si ve erkekler için yaklaşık yüzde 9'udur.
Bu nedenle ortalama sağlıklı insan için karpuz bol (ve lezzetli) bir potasyum kaynağıdır ve vücuttaki birçok rolü göz önüne alındığında kullanışlıdır. Sinirlerimiz tarafından, kas kasılmasına neden olanlar da dahil olmak üzere sinyallerin iletilmesine, hücrelerimizin dışındaki normal sıvı seviyelerinin korunmasına ve kan basıncının kontrol altında tutulmasına yardımcı olmak için kullanılır.
Normal şartlarda bu işlemlerde kullanılmayan potasyumun fazlası böbrekler tarafından atılarak idrarla dışarı atılır. Ancak KBH'li kişilerde böbrekler potasyumun filtrelenmesinde pek etkili değildir.
Bu, vaka çalışmasındaki üç hasta için çok fazla potasyum açısından zengin karpuz yemenin, kanda çok fazla potasyum bulunan bir durum olan şiddetli hiperkalemi geliştirmesine yol açtığı anlamına geliyordu.
Hastaların kanında litre başına 6,6 ila 7,4 milimol potasyum vardı; normal aralık ise 3,5 ila 5,0 mmol/L arasındadır. Üçü de üç haftadan iki aya kadar her gün büyük miktarlarda karpuz tüketiyordu.
Hastalar sağlık uzmanları tarafından görülse de, üç hastadan birinde olduğu gibi hiperkalemi her zaman belirgin semptomlarla sonuçlanmıyor. Ancak oldukça ciddi olanları da olabilir.
Örneğin diğer iki hastada fazla potasyuma atfedilen kalp sorunları vardı; birinin kalp atış hızı normalden daha yavaştı ve ikincisi, düzenli kalp ritmini yeniden sağlamak için tasarlanmış bir defibrilatör implantından şok almıştı.
Diğer semptomlar arasında kas zayıflığı, karıncalanma hissi, mide bulantısı ve ani veya şiddetli vakalarda nefes darlığı ve göğüs ağrısı sayılabilir.
Neyse ki ciddi olabilse de hiperkalemi tedavi edilebilir. Çalışmadaki hastaların acil tedavileri ilaç tedavisini içeriyordu ancak aynı zamanda hepsinin karpuz alımını azaltmaları da önerildi. Birkaç ay sonra yapılan takipte hepsinin bunu yaptığı ve sonuç olarak potasyum seviyelerinin normale döndüğü ortaya çıktı.
Vaka çalışmasının yazarları, bunun KBH'li kişiler için çok fazla karpuz yemenin az bilinen tehlikeleri konusunda farkındalık yaratacağını umuyor.
"Karpuz popüler bir yaz meyvesidir ve her ne kadar muz, patates ve domates hiperkalemiye neden olmalarıyla ünlü olsa da, aşırı karpuz tüketiminden sonra ortaya çıkan hiperkalemi riski sıklıkla göz ardı edilmektedir. Hiperkaleminin neden(ler)ini tanımak, tedavide ve gelecekteki atakların önlenmesinde çok önemlidir." diye yazıyorlar.
