DEMET İLCE / MUHABİR
Cengiz Han, Kuzeydoğu Asya'nın birçok göçebe kabilesini birleştirerek ve Moğolların evrensel hükümdarı ilan edilerek, sonuçta Avrasya'nın çoğunu fetheden Moğol istilalarını başlattı. Onun ölümünden sonra Moğol İmparatorluğu tarihteki en büyük bitişik imparatorluk haline geldi.
Cengiz Han muhtemelen atından düştükten sonra ya da savaşta aldığı yaralar nedeniyle ölmüştür. Kabilesinin adetleri gereği gizlice gömülmesini istedi.
Efsaneye göre, acı çeken ordusunun cesedini Moğolistan'a taşımış, rotayı gizlemek için yol boyunca karşılaştığı herkesi öldürmüş, daha sonra dinlenme yerinin sırrını tamamen gizlemek için kendileri de intihar ederek ölmüşlerdir. Gömüldüğünde ordu, faaliyetlerinin izlerini gizlemek için yerde 1000 ata bindi.
İnanılmaz bir şekilde, aradan geçen 800 yıl boyunca Cengiz Han'ın mezarını kimse keşfetmedi ve mezarın konumu, antik dünyanın çözülmemiş en büyük gizemlerinden biri olmaya devam ediyor.
Cengiz Han'ın mezarının nerede olduğuna dair çok sayıda efsane vardır. Biri, bulunmasını imkansız hale getirmek için mezarının üzerinden bir nehrin yönlendirildiğini belirtiyor. Bir diğeri, sonsuza dek geçilemez hale getirmek için permafrost ile bir yere gömüldüğünü belirtiyor. Diğer iddialar ise tabutun Moğolistan'a ulaştığında zaten boş olduğunu belirtiyor.
Gizemin ışığında, tarihçiler ve hazine avcıları arasında mezarın nerede olabileceğine dair spekülasyonlar doğal olarak çoğaldı. Han'ın mezarının antik Moğol İmparatorluğu'nun dört bir yanından hazineler içerdiği neredeyse kesindir ve o dönemdeki insana ve etrafındaki dünyaya dair büyüleyici bir bakış açısı sunacaktır.
Uzmanlar, tarihi metinler aracılığıyla ve araziyi titizlikle tarayarak mezarın yerini belirlemeye çalıştı. Cenazesinin Khentii Aimag'daki doğum yerine yakın bir yere, muhtemelen Onon Nehri'ne ve Khentii sıradağlarının bir parçası olan Burkhan Haldun Dağı'na yakın bir yere defnedildiğinden şüpheleniliyor.
Moğol manzarası
Mezarın yerini ortaya çıkarmanın önündeki bir diğer engel ise Moğolistan'ın arazisidir. Büyük Britanya'nın 7 katı büyüklüğünde, ancak yollarının yalnızca %2'sine sahip olan ülke, esas olarak epik ve geçilmesi oldukça zor vahşi doğalardan oluşuyor ve 3 milyonun biraz üzerinde bir nüfusa ev sahipliği yapıyor.
Keşfedilen diğer kraliyet mezarları toprağın 20 metre kadar derinine kazılmıştır ve Cengiz Han'ınkinin de benzer şekilde, hatta daha fazla gizlenmiş olması muhtemeldir.
Benzer şekilde, bölgeyi ayaklar altına alan 1000 atın efsanesi de onun geniş bir açık alana veya düzlüğe gömüldüğünü akla getiriyor; ancak hesaplar kafa karıştırıcı bir şekilde onun bir tepeye gömüldüğünü bildiriyor ve bu da bunu zorlaştırıyor veya imkansız hale getiriyor.
Aramaya şüpheyle yaklaşanlar
Gizemdeki en önemli dönüm noktalarından biri Moğol halkının büyük ölçüde Cengiz Han'ın mezarının bulunmasını istememesidir. Bunun nedeni ilgi eksikliği değil: Khan'ın resminin para biriminden votka şişelerine kadar her şeyin üzerinde sergilenmesiyle ülkenin tarihi dokusunda ve popüler kültüründe hala popüler bir figür olmaya devam ediyor.
Ancak birçok kişinin mezarının keşfedilmeden kalmasını istemesinin birkaç nedeni var. Belki biraz abartılı veya romantikleştirilmiş olan ilki, Han'ın mezarı keşfedilirse dünyanın sonunun geleceği inancıdır.
Bu, mezarı 1941'de Sovyet arkeologları tarafından açılan 14. yüzyıl kralı Timur efsanesini hatırlatıyor. Mezarın açılmasından sadece 2 gün sonra, Nazilerin Sovyetler Birliği'ni işgal etmesiyle Barbarossa Harekatı başladı. Stalin'in kendisinin de bu lanete inandığı ve Timur'un cenazesinin yeniden gömülmesini emrettiği söylendi.
Bazıları için bu bir saygı meselesidir. Eğer mezar bulunacak olsaydı o zaman bir işaret olacağı düşünülüyordu.
Cengiz Han'ın mirası
Cengiz Han'ın mirası, mezarını bulma ihtiyacının ötesindedir: Cengiz Han'ın dünyayı fethetmiş olmaktan çok, uygarlaştırıp birbirine bağlamış olduğu kabul edilir.
Doğu ile Batı'yı birbirine bağlayarak İpek Yolu'nun gelişmesine olanak sağladığı için saygı görüyor. Onun yönetimi diplomatik dokunulmazlık ve dini özgürlük kavramlarını kapsıyordu ve güvenilir bir posta hizmeti ve kağıt para kullanımı kurdu.
Ancak arkeologlar hâlâ onun mezar yerini arıyor. Mütevazı sarayının 2004 yılında keşfedilmesi, mezarının yakınlarda olduğu yönünde spekülasyonlara yol açtı. Buna rağmen keşfi konusunda çok az ilerleme kaydedildi.
Bugün Cengiz Han'ın Mozolesi, mezar yeri yerine bir anıt olarak hizmet veriyor ve kudretli Han'ın dinlenme yerinin büyük gizeminin çözülmesi pek mümkün görünmüyor.
