Cem etmek, vakitleri birbiri ardına olan namazları, art arda kılmaktır. İki namazı bir namaz kılmak gibi kılmaktır. Örneğin öğle ile ikindi namazı cem edilecekse, bu iki namazın vaktinden birinde cem edilir.
Cem Etmek Nedir?
Cem kelime anlamı olarak, iki şeyi bir araya getirip toplamak anlamına gelmektir. Namazlar nasıl cem edilir sorusu ise iki namazın peş peşe kılınması olarak cevaplanabilir. Namazlar cem edileceği zaman, namaz vakti hangi iki namaz cem edilecekse o namazlardan birinin vakti olur. Eğer birlikte kılınacak namaz, ilk namazın vaktinde ise buna cem’-i takdim, ikinci namazın vaktinde ise cem’-i te’hir adı verilir.
İslam dünyasında, ibadet etme şekilleri arasında farklar vardır. Bu farklar ise mezheplere göre oluşur. Namazlar nasıl cem edilir konusunda da farklılıklar söz konusudur. Bazı mezheplere göre namazları cem etmek belli koşullara bağlanmış, bazı mezheplerde ise namazları cem etmek hiçbir koşula bağlanmayıp serbest bırakılmıştır.
Hanefi mezhebinden olan Müslümanlar için namazları cem etmek yalnızca hac ibadeti esnasında mümkündür. Hac yapılacağı zaman alimler, Arafat’ta namazlarını cem etme konusunda fikir birliği yapmışlardır. Öğle ile ikindi namazını, öğle namazı vaktinde; akşam ile yatsı namazını da yastı namazı vaktinde kılma konusunda anlaşmışlardır ve bu namazlar cemaat ile kılınmalıdır. Akşam ile yatsı namazları Müzdelife’de cem edilir ama cemaat ile kılınma şartı koşulmamıştır. Ancak Hanefi mezhebinde hac dışında namazları cem etmek caiz değildir.
Maliki mezhebinde ise, tıpkı Hanefi mezhebinde olduğu gibi öğle ile ikindinin Arafat’ta, akşam ile yatsının Müzdelife’de cem edilmesinin sünnet olduğu söylenmektedir.
Namazlar Nasıl Cem Edilir?
Namazların cem edilebilmesi için namaz vakitlerinin peş peşe gelmesi gereklidir. Örneğin sabah namazı ile ikindi namazı ya da öğle namazı ile yatsı namazı cem edilemez. Ancak ve ancak sabah namazı ile öğle namazı, öğle namazı ile ikindi namazı, ikindi namazı ile akşam namazı, akşam namazı ile yatsı namazı cem edilebilir.
Ebu Hanife (r.a.) Arafat’ta cem edilecek öğle ve ikindi namazının cemaat ile kılınması gerektiğini şart koşmuştur. Ancak diğer mezheplerde cem edilecek namazların cemaatle kılınması şartı yoktur. Kişiler tek başlarına kıldıkları namazları da cem edebilirler.
İki namaz cem ediliyorsa, bir ezan okunur. Ancak her iki namaz için de ayrı ayrı kamet getirilir. Öğle namazının farzı kılındıktan sonra sünneti kılınmaz. Farzdan sonra ikindi namazına geçilir. Arafat’ta öğle ve ikinci namazı böyle cem edilmektedir. Müzdelfe’de ise akşam ve yatsı namazları cem edilirken, yine tek ezan okunur ancak bu namazlar için ayrı ayrı kamet getirilmez; tek kamet getirilir.
Nureddin Yıldız Hanefi mezhebi için cem etmek hakkında ne diyor?
Nureddin Yıldız bir sohbetinde şu ifadeleri kullanıyor: “Peygamber Efendimiz (SAV) namaz cem etmiştir. Sahabeler cem etmiştir. Fakat bir mümin Hanefi mezhebini samimi bir şekilde takip ediyorsa namazı cem etmemelidir. Hocalarımızın hocası Ebû Hanîfe öğrencilerine, Kur’an-ı Kerim’deki “Namazınızı vaktinde kılın” ayetini baz alarak davranmalarını, Efendimiz’in cem ettiği dönemlerin özel dönemler olduğunu tembih etti. Peygamber Efendimiz’in o günkü zaruretten dolayı namazını cem etmiş olabilir. Anca bu zamanda o zaruretlerle karşı karşıya olmadığımız için namazımızı vaktinde kılmanın daha hayrımıza olacağı gözüküyor.”
