DEMET İLCE / MUHABİR
Büyük Halka olarak adlandırılan, galaksilerden ve galaksi kümelerinden oluşan devasa sarmal, 1,3 milyar ışıkyılı genişliğinde ve 4 milyar ışıkyılı çevre uzunluğuna sahip olup, bu da onu şimdiye kadar görülen en büyük nesnelerden biri haline getiriyor.
Büyük Halka Dünya'dan çok uzakta (9 milyar ışıkyılı uzaklıkta) olduğundan, ışığı çıplak gözle görülemeyecek kadar sönük. Ancak daha parlak olsaydı gece gökyüzünde dolunayın 15 katı büyüklüğünde görünürdü.
Halka, aynı ekip tarafından 2021 yılında keşfedilen 3,3 milyar ışıkyılı genişliğindeki Dev Yay yakınında, Boötes takımyıldızına yakın bir yerde bulundu.
Birleşik Krallık'taki Central Lancashire Üniversitesi'nde doktora adayı olan çalışmanın ilk yazarı Alexia Lopez, "Bu iki ultra büyük yapının hiçbirini şu anki evren anlayışımızla açıklamak kolay değil. Ve onların ultra büyük boyutları, ayırt edici şekilleri ve kozmolojik yakınlığı kesinlikle bize önemli bir şey anlatıyor olmalı ama tam olarak ne?" dedi.
Hem Büyük Halka hem de Dev Yay o kadar büyük ki, gökbilimcilerin evrenin doğuşu ve evrimiyle ilgili eski modelleri çöpe atmasına yol açabilir. Araştırmacılar bulgularını 11 Ocak Perşembe günü New Orleans'taki Amerikan Astronomi Topluluğu'nun 243. toplantısında sundular.
Kozmolojik prensibe göre, eğer evrenimize yeterince uzaklaşırsanız, her şey aşağı yukarı aynı görünmeye başlayacaktır. Bunun nedeni, fizik yasalarının kozmosta aynı olduğunun ve evrende bulunan tüm madde yığınlarına eşit şekilde etki ettiğinin varsayılmasıdır. Bu, evrende bulunan yapıların ne kadar büyük olabileceğine dair kesin bir üst sınır (yaklaşık 1,2 milyar ışıkyılı) belirliyor.
Ancak araştırmacılar, güçlü kuasar patlamalarıyla aydınlatılan galaksileri inceleyen Sloan Dijital Gökyüzü Araştırması'ndan alınan verileri analiz ederek, teorik üst boyut sınırından çok daha büyük bir halkanın kanıtlarını ortaya çıkardılar.
Lopez, "Büyük Halka ve Dev Yay bizden aynı uzaklıkta, Çoban Boötes takımyıldızının yakınında bulunuyor, bu da onların evrenin şimdiki yaşının yalnızca yarısı kadar olduğu aynı kozmik zamanda var oldukları anlamına geliyor. Aynı zamanda gökyüzünün aynı bölgesindeler, gece gökyüzünü gözlemlerken birbirlerinden yalnızca 12 derece uzaktalar... Bu birlikte çok daha olağanüstü bir kozmolojik sistem oluşturma olasılığını artırıyor." dedi.
Devasa yapının nedeni belirsiz olsa da, araştırmacılar ilk önce bunun, erken evrenin sıcak plazmasında dalgalanan bir tür ses dalgası olan baryon akustik salınımının (BAO) bir kalıntısı olabileceğini öne sürdüler. Ancak daha ileri analizler, Büyük Halka'nın çok büyük olduğunu ve tirbuşon şeklinden dolayı BAO'lar gibi küresel olmadığını ortaya çıkardı. Alternatif açıklamalar, bunun muhtemelen kozmik bir sicim, erken evrende yaratılmış varsayımsal bir madde yığını ya da onu açıklamak için tamamen yeni bir model gerektirebilecek başka bir şeyin kalıntısı olabileceğini öne sürüyor.
Lopez, "Büyük Halka ve Dev Yay, hem tek tek hem de birlikte, evreni ve onun gelişimini anlamaya çalışırken bize büyük bir kozmolojik gizem sunuyor" dedi.
