Bilim insanı olmak sabır işidir, nitekim bilim dünyası bu sabrın karşılığını 70 yıl sonra aldı. 1958’de Columbia Üniversitesi’nden kimyager Ronald Breslow, vücutta metabolik işlemleri yöneten B1 vitamini (tiamin) ile ilgili radikal bir hipotez ortaya atmıştı. Breslow’a göre vitamin B1, “karben” adı verilen son derece reaktif ve normalde suda anında bozunan bir molekül formuna bürünerek çalışıyordu. Ancak o dönem bilim dünyası bu iddiayı oldukça uçuk buldu çünkü karbenlerin su gibi bir ortamda kararlı kalması imkânsız görülüyordu.
TEORİSİNİ KANITLADI
Aradan geçen onlarca yılın ardından, California Üniversitesi, Riverside'dan bir ekip Breslow’un teorisini kanıtlamayı başardı. Ekip, laboratuvar ortamında karbeni özel olarak sentezlenmiş bir "zırh" molekülüyle kaplayarak su içinde altı aya kadar kararlı kalmasını sağladı. Bu, bilim tarihinde bir ilk oldu: su içinde bozunmadan aylarca varlığını sürdüren ilk kararlı karben elde edildi.
Çalışmayı yürüten kimyager Vincent Lavallo, “Bu, suda kararlı karbenin ilk kez gözlemlenmesi. İnsanlar bu fikri çılgınca bulmuştu ama Breslow haklıydı,” ifadelerini kullandı.
TARİHİ KEŞİF ORTAYA ÇIKTI
Araştırmanın sürpriz bir yanı da var. Ekip, aslında B1 vitaminiyle ilgili hipotezi test etmeyi değil, genel olarak reaktif moleküller üzerine çalışmayı amaçlamıştı. Ancak araştırma süreci, bu tarihi keşfi beraberinde getirdi.
Elde edilen sonuçlar yalnızca biyolojik süreçlerin anlaşılmasına değil, aynı zamanda kimya endüstrisine de ışık tutuyor. Ekip, karbenleri stabilize ederek toksik çözücüler yerine suyun kullanılabileceği daha çevre dostu kimyasal reaksiyonların mümkün hale geleceğini belirtti. UCLA’dan kimyager Varun Raviprolu, “Su ideal çözücüdür: bol, zehirsiz ve çevre dostu. Bu güçlü katalizörleri suda çalıştırmak, yeşil kimya adına büyük bir adım,” dedi.
Araştırmacılar şimdi, benzer şekilde daha önce izole edilememiş başka reaktif molekülleri de bu koruma yöntemleriyle gözlemlemeyi planlıyor. Breslow’un bir zamanlar ‘çılgın’ olarak görülen teorisi, bilim dünyasına yeni bir kapı araladı.
