İklim bilimciler, Dünya’nın Güneş etrafındaki yörüngesinde milyonlarca yıl içinde meydana gelen küçük değişimleri buz çağı döngüleriyle eşleştirdi. Bu bilgiyi bir sonraki buz çağının ne zaman başlayacağını tahmin etmek için kullandılar, ancak insan kaynaklı iklim değişikliğinin bu döngüyü bozmuş olabileceğini belirtiyorlar.
Dünya, son 2,5 milyon yıldır buz çağları (buzul dönemi) ve buzullar arası dönemler arasında gidip gelen bir döngü izliyor. Son buzul çağı yaklaşık 11.700 yıl önce sona ermişti.
KİTABINDA AÇIKLADI
Sırp astronom ve jeofizikçi Milutin Milanković, Dünya’nın yörüngesinde ve dönüş hareketlerinde meydana gelen değişimlerin, gezegene ulaşan güneş ışınımını etkileyerek tarih öncesi buz çağlarının sebebi olabileceğini öne süren ilk kişiydi.
Bu fikirlerini çeşitli makalelerde ve 1941’de yayımladığı "Güneş Işınımı Kanunu ve Buzul Çağı Problemi" adlı kitabında açıkladı. Ancak, Milanković döngüleri olarak anılmaya başlanan bu teorinin deneysel olarak kanıtlanması ancak 1970’lerde mümkün oldu.
Peki, Dünya’nın yörüngesel ve dönüşsel parametrelerinden hangisi bu döngülerde en önemli rolü oynuyor? Science dergisinde yayımlanan yeni bir araştırma bu soruya yanıt arıyor.
DÖNGÜ SÜRELERİ
Dünya’nın yörüngesiyle ilgili 3 ana geometrik faktör bulunuyor ve her birinin kendine özgü bir döngü süresi var:
Eğim (Obliklik): Dünya’nın dönüş ekseninin, yörünge düzlemine göre eğimine obliklik denir. Oblikliğin değişim periyodu yaklaşık 41.000 yıldır.
Presesyon: Dünya’nın dönüş ekseni zamanla sallanarak farklı bir yöne doğru kayar. Bu presesyon hareketi yaklaşık 21.000 yıl süren bir döngüye sahiptir.
Eksantriklik: Dünya’nın Güneş etrafındaki yörüngesinin daha dairesel ya da daha eliptik hale gelmesi eksantriklik olarak adlandırılır ve 100.000 yılda bir değişir.
Yeni araştırmanın yazarları, son 900.000 yıl boyunca meydana gelen buzul çağlarını öngörebilecek bir model oluşturdu. Araştırma, presesyon, obliquity ve eksantriklik döngülerinin birbirleriyle nasıl etkileşime girdiğini inceledi ve her 100.000 yılda bir gerçekleşen buz çağı döngülerinin bu faktörlerle belirlendiğini buldu.
