SpaceX’in Boca Chica, Teksas’taki tesisinden fırlatılan Starship roketi, ikinci kademesinden ayrıldıktan dört dakika sonra yaklaşık 90 kilometre yükseklikte patladı. Patlamanın ardından, roketin hayatta kalan kısmı 150 kilometreye kadar yükseldi ve burada kendi kendine yandı, bu süreçte bir başka patlama gerçekleşti.
Araştırma Bulguları
Geophysical Research Letters dergisinde yayımlanan yeni bir çalışmaya göre, bu patlamalar atmosferde geçici bir boşluk oluşturdu. İyonosfer olarak bilinen, güneş radyasyonu tarafından elektronlardan arındırılan yüklü parçacıkların bulunduğu bu üst atmosfer bölgesinde meydana gelen delik, Starship'in ses hızından daha hızlı hareket eden hızının etkisiyle oluştu. Araştırmalar, bu hızın koni şeklinde akustik şok dalgaları gönderdiğini ve bu dalgaların iyonosferde geçici bir delik oluşturduğunu gösterdi.
Patlamanın İyonosfer Üzerindeki Etkileri
Rusya'nın Güneş-Dünya Fiziği Enstitüsü'nde atmosfer fizikçisi olan çalışmanın başyazarı Yury Yasyukevich, uzay araçlarının fırlatılmasında ses dalgalarının güneye doğru yayıldığını ve patlamalar sırasında elektronların yok olmasına neden olan ses dalgalarının, yakındaki atomların yükünü nötralize ederek geniş bir iyonosferik delik oluşturduğunu belirtti. Yasyukevich, bu tür deliklerin genellikle motor yakıtıyla etkileşim nedeniyle iyonosferdeki kimyasal süreçlerin bir sonucu olarak oluştuğunu ekledi.
İlk İnsan Yapımı Patlama Sonucu Tespit
Bu çalışma, iyonosferde insan yapımı bir patlamanın sonucu olarak oluşan kimyasal olmayan bir deliğin belgelenmiş ilk tespiti olarak değerlendiriliyor. Bilim insanları, bu deliğin 30 ila 40 dakika içinde kapandığını belirtti.
Doğal ve İnsan Kaynaklı Olaylar
Bu olayın benzersiz koşulları dikkat çekici olsa da, roket fırlatmalarının egzozlarından kaynaklanan iyonize atomların yeniden birleşmesi ve yüklerini kaybetmesine neden olabilecek olayların nispeten yaygın olabileceği ifade ediliyor. Ayrıca, volkanik patlamalar gibi doğal olayların da iyonosferde bozulmalara neden olabileceği belirtiliyor.
Starship’in Geleceği
Starship, 14 Mart'taki üçüncü test uçuşunda yörüngeye tek parça halinde ulaşmayı başarmıştı. Ancak, Hint Okyanusu'na inmesi beklenen araç dönüş sırasında parçalanmıştı. Elon Musk, dünyanın en büyük roketinin bir gün insanları Mars’a taşıyacağını umuyor.
