Ticaret Bakanı Ömer Bolat, TBMM Genel Kurulunda, Ticaret Bakanlığının 2025 yılı bütçesine ilişkin sunum yaptı.
Jeopolitik gerilimlerin yanı sıra ticaret politikalarında yükselen korumacılık eğilimlerinin dünya genelinde büyük belirsizlikleri ortaya çıkardığını ifade eden Bolat, dünya ekonomisinin geçen yıl yüzde 3,3 büyüyerek tarihsel ortalamanın altında performans gösterdiğini anımsattı.
Bakan Bolat, Türkiye ekonomisinin ise 2023'te zayıf dış talep ve 6 Şubat'taki deprem felaketlerine rağmen yüzde 5,1 büyüyerek güçlü performans sergilediğini kaydetti.
Türkiye ekonomisinin bu yılın 9 ayında yüzde 3 büyüdüğünü hatırlatan Bolat, milli gelirin de rekor seviyeye çıktığını bildirdi.
Bolat, son yıllardaki mal ve hizmetler ihracatındaki artışa değindi. Türkiye'nin 100 milyar dolarlık orta-yüksek ve yüksek sanayi ürünleri ihraç ettiğini vurgulayan Bolat, son bir yılda gerçekleştirilen ihracat sonucunda 374,7 milyar dolar kazanıldığını anlattı.
Geçen yılın kasım ayında yıllıklandırılmış dış ticaret açığının 110 milyar dolar olduğunu anımsatan Bolat, "Son bir yılda kasım ayı itibarıyla dış ticaret açığımız 79,3 milyar dolara geriledi. Böylece 30,6 milyar dolar azalma sağlandı. Mal ve hizmetler ticaretindeki tüm bu olumlu gelişmelerle birlikte cari işlemler hesabımız da ekim ayında 1,9 milyar dolar fazla verdi. Böylece son 5 yıldır ilk defa üst üste 5 ay cari işlemlerde fazla verdi." değerlendirmesinde bulundu.
Ömer Bolat, bu yıl cari işlemler açığının gayri safi yurt içi hasılanın yüzde 1'inden daha düşük olacağını tahmin ettiklerini de söyledi.
"KOBİ'lerde yeşil mutabakat uyumunun altyapısını hazırlıyoruz"
İhracatı artırmak amacıyla ihracatçı firmaları 42 destek programıyla destekliklerini ifade eden Bolat, bu alanda bu yıl 21 bin 545 firmaya 15,3 milyar dolar destek sağlandığını kaydetti. Bolat, ihracatın sürdürülebilirliğini sağlamak, pazar çeşitliliğini artırmak için çalışmaların devam ettiğini dile getirerek, İhracat Akademisi ile mevcut 140 bin ihracatçı firma sayısını 2030'a kadar 200 binin üzerine yükseltmeyi hedeflediklerini söyledi.
Ticaret Bakanı Bolat, yeşil dönüşüm uyum çerçevesinde dijital dönüşümle bağlantılı olarak firmaları stratejik alanlarda desteklediklerini belirterek, şunları kaydetti:
"KOBİ'lerde yeşil mutabakat uyumunun altyapısını hazırlıyoruz. Sektörlerle koordinasyon içinde çalışıyor, Eximbank kanalıyla finans destek paketi sağlıyoruz. Kolay İhracat Platformu ve E-Kolay İhracat Platformu ile isteyen, ihracat yapmak isteyen firmalarımıza çevrimiçi rehberlik ediyor, danışmanlık hizmetleri veriyoruz. Hizmetler ihracatımızda da bugüne kadar verdiğimiz destekler 10,1 milyar Türk lirasına ulaştı. 2024 yılı içinde tahsis edilen 5,1 milyar liralık destek bütçemizi firmalarımıza ödedik. Desteklerden yararlanan firma sayısı da 3 bin 272'ye yükseldi."
Bu yılın 11 ayında 43,7 milyar dolarlık destekle ihracatçıların yanında olmaya devam ettiklerini ifade eden Bolat, ihracatçılara verilen diğer desteklere ilişkin bilgiler verdi.
Ömer Bolat, serbest bölgelerde yatırım ortamını iyileştirmeye yönelik çalışmaların da devam ettiğini vurguladı. Bu yılın 11 ayında serbest bölgelerden 11,8 milyar dolarlık ihracat yapıldığını bildiren Bolat, "Yerli sanayimizi haksız ticarette, haksız rekabete neden olan dampingli ve sübvansiyonlu ithalat veya artan ithalat kaynaklı zarar ve tehditlere karşı da en fazla koruyan ülkeler arasında yer alıyoruz. Halihazırda 130 adet dampinge ve sübvansiyona karşı tedbirimiz, 115 adet önlemlerin etkisiz kılınmasına karşı tedbirlerimiz yürürlüktedir." diye konuştu.
Bakan Bolat, yerli üretimi, sanayiyi, istihdamı ve ticareti korumaya hizmet eden etkili kararlar aldıklarına işaret etti.
Diplomasi faaliyetleri yürüterek mal ve hizmet ihracatını artırmaya gayret ettiklerini anlatan Bolat, "Türkiye-Avrupa Birliği ticaret hacmi 2024'te yüzde 4 artışla 216 milyar dolar seviyesine yükseldi. Gümrük Birliği güncelleme çalışmalarımızı hızlandırdık. Başta vize engeli, ulaştırma, tır geçiş belgeleri, serbest ticaret anlaşmaları uyumsuzluğu gibi konularda haklı taleplerimiz için görüşmeler yapıyoruz. Avrupa Birliği'nin yeşil ve dijital dönüşüm süreçlerini sektörlerimizle çalışıyoruz." değerlendirmesinde bulundu.
Bolat, 18 kara gümrük kapısının yenilendiğini, Ağrı Doğubeyazıt Gürbulak Gümrük Kapısı'nda da yenileme çalışmalarının devam ettiğini bildirdi.
Emlak sektöründe yetkisiz kişiler 1 Ocak'tan itibaren taşınmaz ilanı veremeyecek
Ticaret Bakanı Bolat, gümrük idarelerinin yasa dışı ticarete karşı güvenlik kalkanı vazifesi gördüğüne işaret etti.
Bu yıl 29,7 milyar Türk lirası değerinde 23,6 ton uyuşturucu yakalandığını anlatan Bolat, 21,2 milyar lira değerinde de kaçak ve yasa dışı ticari eşyanın ele geçirildiğini söyledi. Bolat, bu yıl 456 milyon lira değerinde elektronik sigara, 3 milyar 246 milyon lira değerinde 1 ton 200 kilogramlık kaçak altın yakalaması gerçekleştirildiğini belirtti.
Otomotiv sektöründe alınan tedbirlerle istikrarın sağlandığını ifade eden Bolat, emlak sektöründe ise yetkisiz kişilerin 1 Ocak'tan itibaren taşınmaz ilanı veremeyeceklerini hatırlattı.
Bolat, yapılan kanuni düzenlemeler ile fahiş fiyat ve stokçuluğun cezalarının artırıldığını kaydetti.
Yiyecek-içecek hizmeti sunan işletmelere tarife ve fiyat listesi bulundurma ve kapının önüne asma zorunluluğu getirdiklerini dile getiren Bolat, bu kapsamda 251 bin iş yerinin denetlendiği ve kurallara uymayanlara 323 milyon lira idari para cezası uygulandığı bilgisini verdi.
Fiyat denetlemeleri sonucunda tespit edilen aykırılıklar için 4 milyar 750 milyon liranın üzerinde idari para cezası uygulandığını ifade eden Bolat, bu cezaların tahsil edildiğini bildirdi.
Ömer Bolat, yapılan kanuni düzenlemeler ile e-ticaret pazar yerlerinden on binlerce şirket, KOBİ ve esnafın çıkarılmasının engellendiğini de söyledi.
"Filistin'e en fazla yardım gönderen ülke konumundayız"
Ticaret Bakanı Bolat, 7 Ekim 2023'ten sonra İsrail'in Gazze'ye yönelik saldırılarının katliam ve soykırıma dönüştüğünü belirterek, "Çoğu çocuk ve kadın yaklaşık 50 bin masum Filistinli kardeşlerimiz şehit düştü. Saygıdeğer Cumhurbaşkanımızın başkanlığında hükümetimiz bütün ilgili ikili taraflı forumlarda, çok taraflı platformlarda, ülkeler bazında İsrail'in katliamını durdurmak, ateşkesi sağlamak, Filistinli kardeşlerimize yardımlar ulaştırmak konusunda dünyada en önde gelen ülke olduk." değerlendirmesinde bulundu.
Bolat, 1948'den bu yana İsrail ve Filistin topraklarındaki değişimi gösteren haritayı milletvekillerine göstererek, Filistin'in bugün açık hava hapishanesi gibi olduğuna işaret etti. Bolat, sözlerini şöyle sürdürdü:
"Filistin'in limanı, gümrüğü, polisi, askeri bulunmamaktadır. Dolayısıyla burada biz Türkiye Cumhuriyeti olarak 7 Ekim'deki İsrail'in saldırıları başladıktan sonra yardımlar ulaştırdık. Ateşkes sağlamak için çok uğraştık ve bu süreçte de 'Birleşmiş Milletler tarafından tanınan ambargolara uymakla mükellefiz' dedik. 15 Aralık tarihinde, 365 gün önce, ben bu kürsüde ‘İsrail'le ticareti özel şirketler, uluslararası şirketler yapıyor, devlet yapmıyor, Ticaret Bakanlığı yapmıyor.’ dedim. Biz 9 Nisan 2024 tarihinde 54 gümrük faslında, 1109 ürün başlığında İsrail'e ihracatı durdurduk. Bunu yapan ilk ülkeydik, tek ülkeydik ve İsrail'i ateşkese zorlamak için diğer dünya ülkelerini de bu konuda bize, bizim yanımızda yer alsınlar diye aldığımız bu karardan sonra İsrail'in kategorik olarak ateşkesi reddetmesi ve Gazze'ye hiçbir yardım ulaştırmaması karşısında 2 Mayıs 2024'te Cumhurbaşkanımızın başkanlığında hükümetimiz İsrail'le ihracatı da ithalatı da tamamen durdurdu.
Bizim bu çabalarımıza Filistin Devlet Başkanı Mahmud Abbas 16 Ağustos 2024'te bu kürsüde dedi ki; 'Türkiye Filistin için 10 milyarlık dolarlık feragat yaptı. Cumhurbaşkanı Sayın Erdoğan'a, hükümete ve tüm halka teşekkürlerimizi, şükranlarımızı sunuyoruz.' Filistin Milli Ekonomi Bakanı aynı demeci verdi."
"Bu kapının açılması için bastırmaya devam ediyoruz"
Genel Kurulda, bütçeler üzerindeki konuşmaların ardından soru-cevap bölümüne geçildi.
Bakan Bolat, Alican Gümrük Kapısı'nın açılmasıyla ilgili Dışişleri Bakanlığı ile koordinasyon içerisinde olduklarını belirterek, "Van Kapıköy Gümrük Kapısı yenilenmişti. İranlı turistlerin yoğun olarak kullandığı bir kapımız. Ticari araçların geçişine açılmasını çok istiyoruz. Geçen hafta çarşamba günü Tahran'da resmi ziyaretteydim. İranlı mevkidaşlarıma bu konuda özellikle istekte bulundum. Onlar da bu 40 kilometrelik yolun yapımı konusunda çalışacaklarını söyledi. Bu kapının açılması için bastırmaya devam ediyoruz." dedi.
2020-2023 arasında 627 kadın kooperatifinin 666 projesine 76 milyon lira destek sağladıklarını anlatan Bolat, 2024'te de 147 kooperatifin 166 projesine destek verdiklerini söyledi.
Bolat, engellilerin ve gençlerin kurdukları kooperatiflere de Koop-Des programı çerçevesinde benzeri destekler vereceklerini vurguladı.
Perakende Ticaretin Düzenlemesi Hakkındaki Kanunun 2015 yılının Ocak ayında yürürlüğe girdiğini dile getiren Bolat, "Tüketiciler ve tüketici kuruluşları dağıtım kanalı gibi kuruluşları üzerinde de etkileri olacak, bu konuyla alakalı çok boyutlu bir çalışma devam ediyor." diye konuştu.
Konuşmaların ardından Ticaret Bakanlığı, Hazine ve Maliye Bakanlığı ile bağlı kurumların 2025 yılı bütçeleri TBMM Genel Kurulunda kabul edildi.
Meclis Başkanvekili Önder, birleşimi saat 11.00'de toplanmak üzere kapattı.
