DEMET İLCE / MUHABİR
Bilim adamları nihayet Antarktika'nın deniz buzunda İsviçre büyüklüğünde bir deliğin tekrar tekrar açılmasına neyin sebep olduğunu keşfettiler.
Araştırmacılar, Maud Rise polinyası adı verilen deliği ilk kez 1974 ve 1976'da Antarktika'nın Weddell Denizi'nde tespit etti ve o zamandan bu yana geçici ve ara sıra yeniden ortaya çıktı; farklı boyutlarda açıldı, ancak aynı yerde açıldı, sonra bazen yıllarca hiç açılmadı. Bu durum, bilim adamlarının deliğin oluşması için gereken koşulların tam olarak ne olduğu konusunda kafalarının karışmasına neden oldu.
2016 ve 2017 yıllarında, her iki kış döneminde de birkaç hafta boyunca 309.000 mil karelik (80.000 kilometre kare) devasa bir alan açıldı ve bilim adamlarının bu fenomene daha yakından bakmasına ve sonunda 50 yıllık gizemi çözmesine olanak tanıdı. Bulgularını 1 Mayıs Çarşamba günü Science Advances dergisinde bildirdiler.
İngiltere'deki Southampton Üniversitesi'nde doktora sonrası araştırmacı olan baş yazar Aditya Narayanan, " 2017 , 1970'lerden bu yana Weddell Denizi'nde ilk kez bu kadar büyük ve uzun ömürlü bir polinyaya sahip olduk" dedi.
Antarktika'da yaz kışa döndüğünde, deniz buzu minimum 1 milyon mil kareden (3 milyon kilometrekare) 7 milyon mil kareye (18 milyon kilometrekare) genişler ve Dünya yüzeyinin %4'ünü düzensiz, porselen beyazı renkte kaplar.
Bu deniz buzunun çoğu, haftalarca süren kutup gecesinde, kıtayı saran yüzen buz rafında yetişiyor. Bu buzdaki polinya adı verilen delikler, iç kesimlerden gelen kuvvetli rüzgarların kiremitleri birbirinden ayırmasıyla oluşuyor.
Bu soğuk rüzgar aynı zamanda polinyaların içindeki deniz suyunu da dondurarak paket buz tabakasına ekstra parçalar ekler.
Ancak açık okyanusta ve Maud Rise polinyasının oluştuğu bu kıyı rüzgarlarından uzakta, deniz buzunda deliklerin oluşma olasılığı çok daha azdır. Bu, Güney Okyanusu'ndaki genel buz miktarındaki şaşırtıcı azalmayla birlikte, bilim adamlarının Maud Rise polinyasının oluşmasına hangi spesifik koşulların neden olabileceğini merak etmelerine yol açtı.
ANTARKTİKA DENİZ BUZUNDA AZALMA
Antarktika'nın deniz buzu 2016'dan bu yana azalıyor. Bu, Dünya'nın iklimi açısından ne anlama geliyor?
Gizemi araştırmak için bilim insanları uydulardan, otonom şamandıralardan ve etiketlenmiş deniz memelilerinden elde edilen verilerin yanı sıra diğer araştırmacılar tarafından yapılan önceki gözlemleri de incelediler. 2016 ve 2017 yıllarında, Weddell Gyre adı verilen Weddell Denizi'nin dairesel okyanus akıntısının diğer yıllara göre daha güçlü olduğunu ve su altı akıntılarının tuz ve ısıyı yüzeye yaklaştırmasını kolaylaştırdığını buldular.
Maud Rise polinyası, bir su altı dağı olan Maud Rise'ın yakınında yer almaktadır. 2016 ve 2017'de, daha güçlü akıntı nedeniyle tuz bu deniz dağının etrafında gezinirken rüzgar yüzeyde esiyordu ve bu da batık dağın etrafındaki daha tuzlu suyu yüzeye sürükleyen bir tirbuşon etkisi yarattı. Bu tuz daha sonra yüzey suyunun donma noktasını düşürerek Maud Rise polinyasının oluşmasını ve varlığını sürdürmesini sağladı.
Araştırmacılara göre yeni bulgu, Antarktika'yı ve onun küresel okyanus üzerindeki daha geniş etkilerini anlamak için önemli. İklim değişikliği şimdiden en güneydeki kıtadan gelen rüzgarları daha güçlü hale getiriyor ve muhtemelen gelecekte daha fazla polinya yaratacak. Bu arada, küresel okyanus sularının %40'ı Antarktika kıyı şeridinden geliyor ve bu da onu gezegendeki bölgesel iklimlerin düzenlenmesinde hayati önem taşıyor.
Üniversitede klimatoloji profesörü olan ortak yazar Sarah Gille, "Polinyaların izi, oluştuktan sonra birkaç yıl boyunca suda kalabilir. Suyun etrafta hareket etme şeklini ve akıntıların kıtaya doğru ısıyı nasıl taşıdığını değiştirebilirler. Burada oluşan yoğun sular küresel okyanusa yayılabilir." dedi.
