1048 tarihli Pasinler Savaşı ile Bizans’ın direnişini kıran Türkler, 1071 Malazgirt Savaşı ile onları bozguna uğratmış ve Anadolu’daki Bizans hâkimiyetine kesin olarak son vermişlerdir. Sultan Kılıçaslan önderliğinde Anadolu’da beylikler kurmaya başlamışlardır. Osmanlı Devleti kuruluşuna kadar bu beylikler çeşitli bölgelerde hakimiyet sürdürmüştür. Peki, Anadolu’da kurulan ilk Türk beylikleri hangileridir? İşte ilk Türk beylikleri, kuruldukları yerler ve özellikleri...
ANADOLU’DA KURULAN İLK TÜRK BEYLİKLERİ HANGİLERİDİR?
Malazgirt Savaşı'nda Bizans'ı bozguna uğratan Sultan Alparslan, komutanlarına kılıç hakkı vermişti. Bu hakka göre her komutan savaştığı yerde bir beylik kurabilecekti. Neredeyse tamamı kurucularının isimleri ile Anadolu'da kurulan bu beylikler Türklerin daha geniş topraklara yayılmasında önemli bir adım atmışlar ve Türkleşme kavramının yayılmasını sağlamışlardır. Bizans'ın ve Haçlı seferlerinin püskürtülmesinde önemli görevler üstlenen bu beyliklerden en büyükleri şunlardır:
Saltukoğulları: Anadolu'da kurulan ilk Türk beyliği olan Saltukoğulları Ebu Kasım tarafından kurulmuş, 1200'lü yıllarda Süleyman Şah tarafından yıkılmıştır.
Mengücekoğulları: İsmini kurucusu olan Mengücek Gazi'den alan Mengücekoğullarına 1. Alaeddin Keykubat, 1228 yılında son vermiştir.
Danişmendoğulları: Gazi Ahmet Bey tarafından kurulan Danişmendoğulları, Haçlı ordularının saldırısına karşı tüm gücüyle direnmiş ayrıca Anadolu'daki ilk medrese olan Yağı Basan Medresesi'ni açmışlardır. İlk kez para bastan beylik olması ile de bilinir. Danişmendoğulları'na 2. Kılıçarslan son vermiştir.
Artukoğulları: İsmini kurucularının babasından alan Artukoğulları, Artuk Bey'in oğulları tarafından kurulmuş ve kısa zamanda o kadar gelişmiştir ki 3 kola ayrılmışlardır. Bunlar; Hasankeyf kolu, Mardin kolu ve Harput koludur. Türk tarihinde birçok köprü yapmalarıyla bilinirler. Bu köprüler Güneydoğu Anadolu Bölgesi toprakları içerisindedir. Köprülerden bazıları; Deve geçidi, Haburman, Amarçay ve Hasankeyf'tir.
Çaka Beyliği: İlk Türk denizcisi olan Çaka Bey tarafından, kurulan Çaka Beyliği denizcilik faaliyeti gösteren ilk beylik olma özelliğini taşır.
İLK TÜRK BEYLİKLERİ HARİTASI
1071 yılında Malazgirt Savaşından sonra Sultan Alparslan'ın komutanlarına savaştıkları yerde beylik kurabilmelerini sağlayan Kılıç Hakkı vermesiyle kurulan İlk Türk Beylikleri, batıda İzmir doğuda Erzurum olmak üzere oldukça geniş bir alana yayılmışlardır.
