Türk Medeni Kanununda Tedbir, iştirak, yoksulluk ve yardım nafakası olmak üzere dört çeşit nafaka düzenlenmiştir. Evliliğin boşanma ile sona ermesinin mali sonuçlarından birisi olan yoksulluk nafakası Türk Medeni Kanununun (TMK) 175. Maddesinde düzenlenmiştir. Bu maddenin birinci fıkrasına göre “boşanma yüzünden yoksulluğa düşecek taraf, kusuru daha ağır olmamak koşuluyla geçimi için diğer taraftan malî gücü oranında süresiz olarak nafaka isteyebilir.” Maddede yer alan “süresiz olarak” ifadesi uzunca bir süredir toplumumuzda tartışma konusu olmuş ve olmaya da devam etmektedir. Zira bu ibare nedeniyle evlilik süresine bakmaksızın şartları oluştuğu takdirde,hakim tarafından süresiz olarak nafakaya hükmedilmektedir.
YOKSULLUK NAFAKASININ ŞARTLARI
Maddenin lafzından da anlaşılacağı üzere,yoksulluk nafakasına hükmedilmesi için ilk şart,nafaka talep eden eşin boşanma sonucunda yoksulluğa düşecek olmasıdır. Yargıtay uygulamasına bakıldığında, yeme, giyinme, barınma, sağlık, ulaşım, kültür, eğitim gibi, zorunlu ve gerekli görülen harcamaları karşılayacak düzeyde geliri olmayan kişilerin yoksul olarak kabul edildiği görülmektedir.
Yoksulluk nafakası talebe bağlı olup, nafakaya hükmedilebilmesi için davada talep edilmiş olması gerekmektedir. Talep olmaksızın,- hakim tarafından resen nafaka tayin edilemeyecektir. Nafaka talep eden eşin daha ağır kusurlu olmaması da nafakanın şartlarından biridir. Eşit kusur halindede yoksulluk nafakasına hükmedilebilecektir. Hatta nafaka borçlusunun kusursuz olduğu durumda dahi, dosyada diğer yasal şartlar mevcutsa, hakimtarafından nafakaya hükmedebilecektir. Zira, TMK 175/2 de yer alan düzenlemede “nafaka yükümlüsünün kusuru aranmaz” denmekle, nafaka takdirinde belirleyici olan kusurun nafaka talep edenin kusuru olduğu düzenlemiştir.
KUSUR SAYILAN BAZI DURUMLAR
Görüldüğü üzere kusur, nafaka tayininde asli belirleyici faktörlerin başında gelmektedir. O zaman kısaca boşanma ve nafaka tayininde kusur sayılan hallere kısaca bir göz atalım.
- Eşe karşı fiziksel şiddet uygulamak,
- Hakaret etmek
- Yalan söylemek
- Ahlak ve edep dışı tekliflerde bulunmak
- Güven sarsıcı davranışlarda bulunmak
- Bağımsız konut tesis etmemek
- Cinsel ilişkiden kaçınmak,
- Eşini başkalarının yanında küçük düşürmek, aşağılamak
- Eşini istemediğini sözlü ve fiili olarak göstermek
- Evlilik birliğinin giderlerine katılmamak gibi davranışlar boşanma davasında kusurlu davranışlar olarak kabul edilmekte olup, bu sayılanlar sınırlayıcı olmamakla her olaya göre mahkeme kusur tespitini yapacaktır
NAFAKA NE ZAMAN TALEP EDİLEBİLİR?
Yoksulluk nafakası boşanma davası ile birlikte talep edilebileceği gibi, boşanma davasından sonra da aile mahkemesinde açılacak bir dava ile talep edilebilecektir. Ancak boşanma davasından sonra yoksulluk nafakası talep edebilmek için davanın boşanma davasının kesinleşmesinden sonra bir yıl içerisinde açılması gerekmektedir.