Yıllık izin bir iş sözleşmesi ile işverene karşı bağımlı olarak iş gören işçinin, uzun çalışma süreleri ve çalışma hayatının zorlu koşulları sebebiyle ruhen ve fizikken güç kaybetmesi nihayetinde, iş ilişkisinin devamı şartıyla en az bir yıl süreyle çalışmasını tamamlaması durumunda yorulan işçiye işveren tarafından verilen, işçinin anayasal izin hakkıdır.
Bir işyerinde çalışmakta olan işçilerin belirli bir süre aynı işyerinde veya aynı işverenin farklı işyerlerinde çalışmaları sonrası elde edecekleri yıllık izin hakları mevcuttur. Bu süre işçinin çalışmakta olduğu yıllık kıdem süresine ve yaş durumunda göre değişmektedir.
– 1 – 5 yıl kıdeme sahip çalışanın 14 gün,
– 5 – 15 yıl kıdeme sahip çalışanın 20 gün,
– 15 yıl ve fazla kıdeme sahip çalışanın 26 gün yıllık izin hakkı bulunmaktadır.
Çalışma süreleri ne kadar olursa olsun, yıllık ücretli izin almaya hak kazanan on sekizve daha küçük yaştaki işçiler ile ellive daha yukarı yaşta çalışan işçilere verilecek yıllık ücretli izin süresi, yirmi (20) günden az olamaz. İzin süreleri yasa koyucu tarafından alt sınırı belirlenmiş olup, bireysel veya toplu iş sözleşmesi ile daha uzun sürelerde kararlaştırılabilir.
İşe giriş tarihi itibariyle deneme süresi dâhil bir (1) yılı dolduran işçiler yıllık izin kullanmaya hak kazanırlar.1 yıldan az süre çalışanların yıllık izin hakkı yoktur.İş akdinin sona ermesi halinde; kullanılamayan yıllık ücretli izin ücreti son brüt ücreti esas alınarak hesaplanmaktadır. Bu hesaplama işlemine fazla mesai ücreti, prim ya da ek yardım ücretleri gibi ücretlerin dâhil edilmemektedir. Çalışan istifa ettiğinde, yıllık ücretli izin parasını almaya hakkı vardır.
Yıllık ücretli izin süresi sonraki yıllara devreder mi?
İşçiler tarafından yıllık ücretli izne hak kazanılan yıl içerisinde yıllık izin süresini tamamını kullanmaması halinde kullanılmayan yıllık izin süresi, herhangi bir kanuni düzenlememe olmamasına rağmen bir sonraki yıla devretmesinde ve devredilen sürelerin kullanılmasında engel teşkil edecek kanuni bir zorunluluk yoktur.
Yıllık ücretli izin süreleri bölünerek kullanılabilmektedir.Yıllık ücretli izin süresinin bir bölümü on (10) günden aşağı olmamak üzere bir bütün halinde kalan süreler ise kısım kullanılabilecektir.Kanuni açıdan herhangi bir kısıtlama olmaması dolayısıyla işçilerin talebi doğrultusunda yarım günlük yıllık izin hakkının kullanılması mümkün olabilir.Yıllık İzin Hakkı Kullandırılmazsa, işçi tarafından haklı fesih hakkı doğar. İş Kanununun 24. maddesi, işçinin iş sözleşmesini haklı nedenle fesih edebileceği gerekçeleri göstermiştir.
Yıllık ücretli iznin zamanaşımı
Yıllık ücretli iznin iş sözleşmesinin devam ettiği sürece zamanaşımına uğrama imkânı yoktur. Fakat iş sözleşmesinin bitimi ile birlikte kullanılmayan yıllık izinler ücrete dönüşmektedir. Yıllık ücretli izin alacağında zamanaşımı iş akdinin fesih tarihinden itibaren 10 yıl olarak kabul edilmiştir.
İş Kanunu açısından hafta sonu tatili sayılmayan cumartesi günleri, işçilerin cumartesi günleri çalışıp çalışmadığına bakılmaksızın iş günü sayılmaktadır.Dolayısıyla yıllık ücretli izin süresinin hesaplanması sırasında cumartesi günlerinin de iş günü olarak değerlendirilerek yıllık ücretli izin süresi içerisinde değerlendirilmesi gerekmektedir.
Yıllık ücretli izne hak kazanan işçinin ilgili yılda ücretli izin süresini kullanması işverenin yükümlülüğündedir. Fakat işçinin yıllık ücretli izin hakkını kullanmak istememesi halinde ise işverenin işçiyi kendi inisiyatifini kullanarak yıllık ücretli izne çıkarabilir.
Yıllık izin süresinden vazgeçilebilir mi?
Yıllık izin hakkı Anayasamızın vermiş olduğu bir hak olup işçi kendi arzusu ile bu hakkından vazgeçemez. Aynı şekilde işveren de bu hakkın kullanımına engel olamaz.
Son Söz: Yıllık izin anayasal bir haktır. Çalışanların bedenen ve ruhen sağlıklı iş hayatına katılmaları, hem iş barışına hem de verimliliğe katkı sağlayacaktır.
Haftaya nasip olursa ‘Mobbing’…