Kıdem tazminatı çalışma hayatının olmazsa olmaz unsurlarından biridir. Çalışanlar tazminatlarını bir hak olarak görerek olası iş akitlerinde değişiklik olması durumunda tazminat talebi gelmektedir. Son günlerde yeni iş nedeniyle istifa eden çalışan tazminat alıyor gibi sosyal medyada haberler çıkmakta ve okuyucularımızdan sorular gelmektedir.
Bu haftaki yazımızın konusu Yeni iş ve Tazminat
Kıdem tazminatı, çalışanı ve işvereni güvence altına alan bir sistemdir. Çalışan bakımından işyerinden kendi isteği ile ayrıldığında kıdem tazminatından mahrum olacağı, işveren bakımından ise çalışanın iş akdini tek taraflı olarak fesih etmesi halinde kıdem tazminatı ödemeye mahkûm olacağı bir sistemdir. Yasa koyucu tarafların birbirlerine karşı sadakat güvencesiyle işin devamlılığı amaçlamıştır.
1475 sayılı İş Kanunun uygulanılan tek maddesi olan Kıdem Tazminatı hakkında sayma yöntemiyle sınırlarını belirlenmiştir. İşçi tarafından yapılacak fesih nedeniyle kıdem tazminatı; ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller nedeniyle işçinin haklı nedenle fesih etmesi, Kadın çalışanlar için evlilik, erkek çalışanlar için muvazzaf askerlik hizmeti veya emeklilik malullük nedeniyle kendi isteğiyle işten ayrılan çalışan kıdem tazminatına hak kazanacaktır.
İSTİFA HALİNDE TAZMİNAT
Çalışanların istifa ederek tazminat alabileceği tek bir istisna vardır. O da emeklilik nedeniyle istifa edilmesidir. 08 Eylül 1999 öncesi işe girenler, 3600 primi günü ve 15 yıl sigortalılık süresini doldurmaları halinde; 1999 sonrası işe başlayanlar 4500 prim günü, 25 yıl sigortalılık süresini doldurmaları halinde tazminat alabilmektedirler. Belirtilen tarihten sonra işe giren bir çalışanın 15 yılı doldurması ile kıdem tazminatı alması mümkün değildir.
Emeklilik süresini doldurması nedeniyle kıdem tazminatını almak isteyen çalışan SGK’dan alacağı yazı ile birlikte işverenine müracaat edecektir. İşvereni, çalışanın o işyerine çalıştığı süre ile bağlı olarak tazminatını ödemesi gerekir.
YENİ İŞ DURUMU
Çalışan bir iş teklifi ile karşılaştığında çalıştığı işyerindeki kıdem tazminatını alabilir miyim diye düşünüyor. 1475 sayılı İş Kanunu uyarınca kıdem tazminatına hak kazanabilecek durumlar arasında yeni iş sebebiyle işten ayrılması sayılmamıştır. Çalışanın yeni iş nedeniyle işten ayrılma bir istifa olarak nitelendirilecek ve kıdem tazminatından mahrum kalacaktır. Hatta çalışan ihbar sürelerine uymadığı takdirde işverenin talep etmesi durumunda çalışan tarafından işverene ihbar tazminatı ödemek zorunda kalınabilecektir.
Çalıştığı işyerinden farklı bir işe giren çalışanın emeklilik gibi özel bir durumu yoksa tazminat alamayacağı düzenlenmiştir. Lakin işveren takdir ederse, işinden istifa eden çalışanına kıdem tazminatı ödemesinde herhangi bir engel yoktur.
İşini değiştiren çalışan kıdem tazminatından mahrum kalsa bile yıllık ücretli izin alacağı, fazla mesai alacağı gibi diğer mali hakları iş akdinin feshi ile muacceliyet kazanacak ve talebi mümkün hale gelecektir.