DEMET İLCE / MUHABİR
Çalışma saatlerinde yapılacak yeni düzenleme tüm işçileri ilgilendiriyor. Bilindiği üzere Türkiye’de 1936 tarihli İş Yasası ile çalışma süresi günde 8, haftada 48 saat olarak belirlenmişti. 1971 tarihli ikinci İş Yasası’nda da bu düzenleme devam etmiş fakat 1983 yılında yapılan değişiklik ile haftalık çalışma süresi 45 saate düşürülmüştür. 2003 tarihli, hala yürürlükte olan İş Yasası’na göre de Türkiye’de haftalık çalışma süresi halen 45 saat olarak uygulanıyor.
Bu yasaya göre bir yılda bir işçiye en fazla 270 saat fazla çalışma yaptırılabiliyor. Fakat ne yazık ki özellikle özel sektör çalışanları için durum aynı olmuyor. Birçok kurum, işçiyi haftada 54 saat çalıştırabiliyor. Tabi bunun işverene olumsuz yansımaları oluyor. Yapılacak yeni düzenleme ile haftalık 45 saat olan çalışma saati 40’a düşürülecek. Peki, planlanan düzenleme ile ne amaçlanıyor, özel sektörde geçerli olacak mı? İşçiyi fazla çalıştıran işverenlere hangi yaptırımlar uygulanıyor?
“ÖZEL SEKTÖRÜ DE KAPSAYACAK”
“Eski mevzuata göre, Türkiye'de özel sektörde haftalık çalışma saati genellikle 45 saat olarak belirlenmişti. Örneğin, 4857 sayılı İş Kanunu'nun 63. maddesinde, haftalık çalışma süresinin "kırk beş saati geçmemesi" öngörülmüştü. Ancak, bazı sektörlerde ve belirli koşullarda bu süre 54 saate kadar çıkabiliyordu.” diyen Tuncer, önerilen yeni düzenlemeye ilişkin şunları aktardı:
“Haftalık çalışma saatinin 45 saatten 40 saate düşürülmesi öngörülüyor. Örneğin, önerilen yeni bir kanun maddesiyle, haftalık çalışma saatinin 40 saat olarak belirleneceği ve işverenlerin bu süreyi aşmalarının yasaklanacağı ifade edilebilir. Bu değişiklik özel sektörü de kapsayacak şekilde planlanıyor.”
NE AMAÇLANIYOR?
Tuncer, çalışma saatlerine ilişkin yapılması beklenen düzenleme ile ne amaçlandığını “Bu sayede, işçilerin daha az mesai yapmaları ve daha sağlıklı bir iş-aile dengesi kurmaları amaçlanıyor. Ayrıca, fazla mesai durumlarında işçilerin haklarının korunması ve işverenlerin yasal düzenlemelere uyum sağlamaları öncelikli hale getiriliyor.” sözleriyle dile getirdi.
Tuncer şöyle devam etti:
“Özetle, önerilen yeni düzenleme eski mevzuata kıyasla daha kapsamlı bir yaklaşım sunuyor. İşçi sağlığı ve iş-aile dengesi gibi konuların daha fazla önemsenmesi, çalışma koşullarının iyileştirilmesine yönelik bir adım olarak değerlendiriliyor.”
“HUKUKİ VE CEZAİ YAPTIRIMI VAR”
Normalde haftalık 45 saat çalışma saatinin geçilmesinin yasak olduğunu hatırlatan Tuncer, “Bu yasağı çiğneyen işverene para cezası verilebilir, işçi açısından ise haklı nedenle fesih nedeni olabilir. Bu bakımdan hukuki ve cezai olarak bir yaptırımı var. Sonuç olarak haftalık çalışma saatinden fazla çalışması işçiden beklenemez. Çünkü işçi çalışmaya zorlanamaz” dedi.
“AVRUPA İLE YARIŞAMAYIZ”
Bazı Avrupa ülkelerinde 4 gün çalışma düzenine geçilmişti. Türkiye’de 4 gün çalışma şeklinin uygulanıp uygulanamayacağına ilişkin ise Tuncer, şunları aktardı:
“Ülkemiz üretim açısından bir pazar halinde olduğu için Avrupa ile çalışma günleri ve saatlerinde yarışamayız. Hemen hemen herkesin işletmesi Türkiye’de. Ucuz hammadde, ucuz iş gücü… Bu bakımdan Türkiye’de haftalık 4 gün çalışmaya geçileceğini düşünmüyorum. Fakat çalışma saatlerinde bir esneklik olması işçiler açısından önemli. En azından sosyal yaşantıya daha sık katılım sağlarlar."