24 Şubat 2022 tarihinde başlayan Rusya’nın Ukrayna’yı işgal girişiminin etkileri dünya çapında hissediliyor. Bu etkilerin en görüneni, pandemiyle başlayan küresel ekonomik durgunluğu tetikleme olarak baş gösterirken, teknoloji cephesindeki yansımalarını takip etmeye devam ediyoruz.
Rusya, işgalin başından bu yana büyük bir beyin göçü yaşıyor. Eylül ayındaki kısmi seferberlik ilanının ardından sadece ilk ayda 50 ilâ 70 bin arasında yazılımcının ülkeden ayrıldığı kayda geçmişti. Bu kişilerin ilk durağı, bir transit noktası olarak İstanbul olmuştu.
Ülkeyi terk edenlerin içinde uzaktan çalışma yöntemiyle yine Rus şirketlerine hizmet etmeye devam edenler vardı. Asker kaçağı, resmi dille ‘vatan haini’ durumuna düşen bu kişilerin, uzaktan çalışmayla devam etmesi Kremlin yönetiminde rahatsızlığa neden oluyor.
Hâlen 100 binden fazla Rus vatandaşının ülke dışına çıkmalarına rağmen ülkedeki şirketler için çalışmaya devam ettiği tahmin ediliyor. Kremlin yönetimi, bu kişileri ülkeye dönmeye zorlamak için uzaktan çalışmayı yasaklayacak bir yasa düzenlemesi üzerinde çalışıyor.
Ancak bu yasanın, kaçışları daha da hızlandırma riski var. Çünkü yurt dışına çıkıp uzaktan çalışanlar, dönmektense istifa etmeyi yeğliyor. Bu durum Rusya’nın yetişmiş insan kaynağını kalıcı olarak kaybetmesi demek.
Kremlin yönetiminin en büyük endişesi, geçmişte kamu projelerinde görev alan vatandaşlarının bazı NATO ülkeleri için çalışmaya başlamış olması ve bu durumun millî güvenlik sorunu oluşturma riski. Hassas güvenlik bilgilerinin ele geçirilme ihtimali uykuları kaçırabilecek bir durum.
Rus vatandaşları, Türkiye başta olmak üzere birçok ülkede mukim. Batılı ülkelerin yanı sıra, Rusça konuşulan Ermenistan, Gürcistan ve Letonya gibi ülkelere, hatta Arjantin gibi daha uzak lokasyonlara giderek çalışmaya devam edenler var.
Kremlin yönetiminin sıkıştıkça daha fazla yan etki yapacak tedbirler almaya çalıştığı gözleniyor. Yan etkisi olacak tedbirlerden biri de yazılımcıların ülkeden ayrılmasına izin vermemek. Tarihe bakılırsa görülecektir. Bu tür sert tedbirler, bu kişilerin karşı tarafla bağlantısını hızlandırmaktan ve karşı cepheye geçmesini tetiklemekten başka bir işe yaramıyor.
Bu arada önemli bir gelişme de Rusya’nın yerli ve millî arama motoru olan Yandex’in kurucusu Arkadi Voloj’un istifasıydı. Moskova’da kurulan ve ticari gerekçelerle merkezini Hollanda olarak gösteren, hisseleri Nasdaq ve Rus borsasında işlem gören bir şirket Yandex.
Avrupa Birliği, haziran ayında aldığı kararla bazı Rus kuruluşlarına ve vatandaşlarına yönelik yaptırım listesi açıklamıştı. Bu listeye alınan Voloj, CEO’luktan istifa etmek ve yönetim kurulundan ayrılmak zorunda kaldı.
Şirketi borsada düşüş yaşayan Voloj, işgalin başından bu yana denge arayışındaydı. Yandex’in haber sayfasını Batı’dan gelen tepkiler sonucu daha Kremlin yanlısı olarak nitelendirilen Vkontakte (VK) şirketinin yönetimine devretmişti. Ancak bu da kendisini yaptırımlardan kurtaramadı.