Nafaka denildiği zaman akla öncelikle boşanma davaları gelir. Halk arasında nafaka adı altında bilinen ve boşanma davaları ile istenen nafaka türü genelde kadın eş lehine verilen yoksulluk nafakasıdır. Oysa boşanma davalarında diğer eşten talep edilen yoksulluk nafakasının yanı sıra diğer nafaka türleri de istenebilir. Nafaka genel olarak; kişilerin yeme, içme ve barınma ihtiyaçlarını sağlayabilmeleri için gerekli olan miktarı ifade eder.
Yoksulluk nafakası; boşanma sonucunda yoksulluğa düşecek olan daha az kusurlu olan eşin diğer eşten talep ettiği nafakaya denir. Nafaka türleri tedbir nafakası, iştirak nafakası, yoksulluk nafakası ve yardım nafakası olmak üzere dörde ayrılırken biz bu hafta konumuzu oluşturan yardım nafakasının; hangi durumlarda nasıl istenebileceği, miktarının neye göre belirleneceği vb. gibi soruları cevaplayacağız.
Yardım nafakası bir kimsenin, yardım etmediği takdirde yoksulluğa düşecek olan altsoy ve üstsoyu ile kardeşlerine ödediği nafaka çeşididir. Yardım edilmediği takdirde zor duruma düşecek olan kişinin açtığı dava sonucunda ‘refah içinde yaşayan ( anne-baba) üstsoyu, ( çocuklar) altsoyu ya da kardeşlerinin o kişiye, mahkeme tarafından hükmedilen miktarda ödenen nafaka bedeline yardım nafakası denir. Buradan çıkan sonuç yardım nafakasının evlenme ya da boşanma ile bir ilişkisi olmadığıdır.
Türk Medeni Kanunu’nun 364. maddesinde nafaka yükümlülerinin kimler olduğu şu şekilde belirtilmiştir; “Herkes, yardım etmediği takdirde yoksulluğa düşecek olan üstsoyu ve altsoyu ile kardeşlerine nafaka vermekle yükümlüdür.” Şeklinde düzenlenmiş ve dava tarihinden itibaren bağlanan yardım nafakalarının mahkemeden talep edilmesi durumunda verileceği hüküm altına alınmıştır.
Bir kişinin yardım nafakası almak için yapması gereken şey ise; kişi, ikamet ettiği yerleşim yerinin bağlı olduğu Aile Mahkemesi’ne başvuru yaparak, Türk Medeni Kanunu’nun 364. maddesinde belirtilmiş olan soy hısımlarından yardım nafakası talebinde bulunabilir.
Nafaka (miktarı) neye göre belirlenir?
Nafaka miktarının tespit edilmesinde nafaka borçlusunun (nafakayı ödeyecek tarafın) gelir durumu göz önünde bulundurulur. Boşanma davalarında tarafların ekonomik ve sosyal durumlarına göre nafaka miktarı belirlenir.
Nitekim nafaka miktarı, tarafların maddi durumlarına göre belirlenir. Daha az kusurlu olan ve ekonomik durumu daha kötü olan, zor ve muhtaç durumda olan taraf diğer taraftan belirli miktarda nafaka isteyebilir. Nafaka davalarında ölçüt tarafların ekonomik ve sosyal durumlarıdır. Nafaka miktarı tarafların ekonomik durumlarına göre belirlenir. Peki ya anlaşmalı olarak boşanmanın gerçekleştiği davalarda yine de nafaka ödeyecek misiniz?
Anlaşmalı boşanma davasında nafaka ödenir mi?
Anlaşmalı boşanma davaları, çekişmeli boşanma davalarına göre çok daha zahmetsiz ve kısa sürmektedir. Anlaşmalı boşanma davalarında taraflar anlaşma protokolü ile belirledikleri nafaka miktarını diğer eşe ödemekle yükümlüdür. Nafaka miktarından elde edilen meblağ, tarafların yaptıkları anlaşma ile belirlense bile nafakanın miktarı taraflarca indirilebileceği gibi tamamen de kaldırılabilir. Ancak taraflar, anlaşmalı boşanma protokolü ile nafaka ödenmemesi konusunda da anlaşabilirler.
Taraflar, anlaşmalı boşanma protokolünde hüküm altına alınan maddeler ile bağlı olduklarını kabul ederler. Protokole nafaka ile ilgili bir madde yazılmışsa taraflar, buna uymakla yükümlüdür. Taraflar hür iradeleri ile anlaşmalı boşanma protokolünü düzenleyebilecek ve nafaka ödenmemesi hususunda da anlaşmaları durumunda nafakaya dair bir madde yazılmayacaktır.