Yoksulluk ve iştirak nafakaları bilinmekle birlikte, yardım nafakası çok bilinmeyen ve uygulaması da bu nedenle daha az olan bir nafaka çeşididir.
Yardım nafakası reşit olan yardıma muhtaç kişinin altsoy üstsoy ve kardeşlerinden isteyebileceği nafaka çeşididir. Yardım nafakasında yetkili ve görevli mahkeme, nafaka yükümlüsünün bulunduğu yerdeki aile mahkemesidir.
KİMLERDEN YARDIM NAFAKASI İSTENEBİLİR?
Herkes, yardım etmediği takdirde yoksulluğa düşecek olan üstsoyu ve altsoyu ile kardeşlerine nafaka vermekle yükümlüdür. (TMK 364/1) Madde metninden de açıkça anlaşılabileceği üzere nafaka yükümlüleri, muhtaç olan ergin kişinin altsoyu, üst soyu ve kardeşleridir. Altsoy ve üstsoydan yardım nafakası istenebilmesi için ödeme güçlerinin olması yani kendisi zor duruma düşmeden yardım nafakası ödeyebilecek olması yeterlidir.
Ancak TMK 364/2 de yer alan “Kardeşlerin nafaka yükümlülükleri, refah içinde bulunmalarına bağlıdır.” Hükmü gereğince kardeşlerin nafaka yükümlüsü olmaları belli bir refah seviyesinde olmaları şartına bağlanmıştır. Kardeşin refah içinde olduğunun kabulü için kendisinin ve bakmakla yükümlü olduğu kişilerin ihtiyaçlarını karşıladıktan sonra kalan geliri ile rahatça yaşayabilmesi gerekir.
Önemli bir nokta ise “Eş ile ana ve babanın bakım borçlarına ilişkin hükümler saklıdır.” TMK 364/3 hükmü karşısında kişi üzerinde bakım yükümlülüğü olan kişilerin varlığı halinde diğer kişilerden ikincil nitelikte olan yardım nafakası talep edilemeyecektir. Bakım yükümlüsünün bu edimini ifa edememesi durumunda ancak yardım nafakası talep edebilecektir.
YARDIM NAFAKASI DAVASINDA SIRALAMA
Nafaka davası, mirasçılıktaki sıra göz önünde tutularak açılır. (TMK 365/1)Kişi altsoyundan yani çocuklarından nafaka talep edebilecekken bu zümreden talep etmeyip, üstsoy yani anne babadan nafaka talep edemez. Kişi ancak bir ön sıradaki nafaka yükümlüsünün ödeme gücü yoksa diğer zümreden yardım nafakası talep edebilir. Aynı şekilde altsoy ve üstsoyun nafaka ödeme gücü yoksa ancak bu durumda kardeş zümresinden nafaka talep edebilecektir.
Aynı zümrede birden fazla nafaka yükümlüsünün olması durumunda, belirlenecek nafaka tutarı ödeme güçleri oranında paylaştırılır. Bu anlamada yardım nafakası yükümlülüğünde müteselsil bir sorumluluk olmayacaktır.
İŞTİRAK NAFAKASI ALAN ÇOCUĞUN REŞİT OLMASI
İştirak nafakası çocuğun reşit olması ile son bulur. Ancak, “Çocuk ergin olduğu halde eğitimi devam ediyorsa, ana ve baba durum ve koşullara göre kendilerinden beklenebilecek ölçüde olmak üzere, eğitimi sona erinceye kadar çocuğa bakmakla yükümlüdürler” (TMK 328/2) hükmü gereğince reşit olan çocuk, eğitim hayatı devam ederken anne ve babadan yardım nafakası talep edebilecektir. Dikkat edilmesi gereken konu ise boşanma sırasında hükmedilen iştirak nafakası reşit olmakla sona ereceğinden yeni bir dava açarak nafaka talep edilmesi gerekmektedir.
YARDIM NAFAKASININ SONA ERMESİ
Yardım nafakası, nafaka alacaklısının ya da borçlusunun ölmesi, nafaka alacaklısının yoksulluğunun sona ermesi ve nafaka borçlusu kardeşin refah durumunun ortadan kalkması, nafaka alacaklısının evlenmesi, durumlarında sona erer.