DEMET İLCE / MUHABİR
Atalarımız eski çağlardan beri dünyayı yukarıdan görmeyi hayal ediyorlardı. Uçmayı deneyen ilk insanlar Wilbur ve Orville Wright değildi. Kuşları gökyüzüne kadar takip etmek için ilginç ve bazen de düpedüz çılgın fikirler ortaya atan mucitlerin ve düşünürlerin uzun bir geçmişi var.
Burada çağlar boyunca tasarlanan en tuhaf ve harika uçan makinelerden 12'sine göz atacağız.
1. Ortaçağ Çin'i ve Japonya'nın savaş uçurtmaları
Zaten ortaçağın başlarında devletler gökleri askeri amaçlarla kullanmaya çalışıyorlardı. Örneğin insan taşıyan uçurtmalar antik Çin ve Japonya'da kullanılmış olup, en eski kaynaklardan bazıları MS 6. yüzyıla kadar uzanmaktadır. Bu uçurtmaların asıl amacı arazi hakkında bilgi toplamak veya düşman konumlarını tespit etmekti. 13. yüzyılda Avrupalı kaşif Marco Polo, Yuan hanedanlığı Çin'ine yaptığı ziyaret sırasında hain insan kaldırma uçurtmalarının kullanımı hakkında yorum yaptı.
2. Malmesbury'li Eilmer'in kanatları
Malmesbury'li Eilmer, 11. yüzyılda yaşamış bir İngiliz Benedictine keşişiydi ve kahramanın kendisi ve oğlu Icarus'un Girit'ten kaçabilmesi için kanatları icat ettiği Yunan Daedalus mitinin hevesli bir okuyucusuydu. Bu hikayeden ilham alan Eilmer, ellerine ve ayaklarına kanatlar taktı ve kendisini Malmesbury Manastırı'ndaki bir kulenin tepesinden fırlattı. 15 saniye boyunca havada kaldığı, yere inmeden önce yaklaşık 200 metre kat ettiği ve her iki bacağını kırdığı söyleniyor.
3. Da Vinci’s wings
Rönesans dehası Leonardo da Vinci'nin insanların nasıl uçabileceğine dair birçok fikri vardı. Bu tasarım, kuş veya yarasa kanatlarını taklit etme ortak fikrini takip ediyor. Leonardo Da Vinci'nin buluşunu çıraklarından biriyle denediğine dair efsaneler var, ancak somut kanıtların olmayışı bu iddialara şüphe düşürüyor.
4. Osmanlı roketi
Lagâri Hasan Çelebi, gezgin Evliya Çelebi'nin anlatımına göre başarılı bir insanlı roket uçuşu gerçekleştiren Osmanlı havacısıdır. İddiaya göre Lagari, 1633 yılında Konstantinopolis'e (şimdiki İstanbul) barutla çalışan 7 kanatlı bir roket fırlattı. Lagari'nin kalkıştan önce şaka yollu "Sultanım, Hz. İsa ile konuşacağım" şeklinde bir şeyler söylediği söyleniyor. Güvenli bir şekilde denize indi ve yüzerek kıyıya geri döndü.
5. De Terzi’s flying boat
Bu ilginç görünümlü uçan makinenin fikri İtalyan Cizvit rahibi Francesco Lana de Terzi'den geldi. Tasarımında, bir yelkenin tutturulduğu merkezi bir direk ve bunlara ince bakır folyo kürelerin iliştirildiği dört direk vardı: hava kürelerden dışarı pompalanacak ve içeride bir boşluk bırakılacaktı.
Buradaki fikir, vakum nedeniyle balonların çevredeki havadan daha hafif olması ve bunun da uçağa gerekli kaldırma kuvvetini sağlamasıydı. Pratikte de Terzi'nin küreleri hava basıncı altında çökerdi ve daha sonraki gelişmelerin daha uygulanabilir kaldırıcı gazları beklemesi gerekiyordu.
6. Bartolomeu de Gusmão'nun havadan hafif zeplin
1709'da, Brezilya doğumlu Portekizli bir rahip olan ve havacılık alanında yenilikçi olan Bartolomeu Lourenço de Gusmão, balonu sıcak havayla dolduran yanma yöntemini kullanarak kağıttan yapılmış küçük bir balonu yaklaşık dört metre havaya fırlattı. Bu tasarımın, de Gusmão'nun balon deneyinden yaklaşık 74 yıl sonra, sıklıkla tarihin ilk sıcak hava balonu uçuşunu gerçekleştirmiş olarak selamlanan Montgolfier Kardeşler'in balon teknolojisinin öncüsü olduğu söylenebilir.
7. İlk 'modern' insanlı sıcak hava balonu
21 Kasım 1783'te Jean-François Pilâtre de Rozier ve François Laurent d'Arlandes, gerçek anlamda ilk başarılı insanlı sıcak hava balonu uçuşu olarak geniş çapta övülen uçuşla göklere çıktı. Model, ünlü Montgolfier Kardeşler tarafından tasarlandı ve geniş çapta duyurulan uçuş, Paris üzerinde yaklaşık 20 dakika sürdü. Fransız Kralı XVI. Louis ve Amerikalı mucit Benjamin Franklin buna tanık oldu.
8. Cayley'nin planörü
İngiliz mühendis, mucit ve havacı olan Sir George Cayley, esas olarak uçan makinelerle ilgili öncü çalışmaları ve deneyleriyle hatırlanıyor. 1804 yılında tasarladığı planörle başarıyla uçtu. Cihaz, modern bir uçağa çok benzer bir düzene sahipti ve Cayley'nin sahaya getirdiği önemli gelişmeleri gösteriyordu.
9. Havadan buharlı vagon
Sir George Cayley'in çalışması, 1842'de buhar gücüyle çalışan uçan makinesinin patentini alan İngiltere doğumlu mühendis William Samuel Henson'un tasarımlarını büyük ölçüde etkiledi. Pratikte, Henson'un makinesi, ağır buhar motorundan yeterli güce sahip olmadığı için uçma kabiliyetine sahip değildi. Orijinal planlardaki iyileştirmeler, 1848'de daha başarılı bir modelin geliştirilmesine yol açacaktı. Bu model, bir hangar içinde çok kısa mesafeler boyunca uçabiliyordu.
10. Albatros uçağı
Bu planör Fransız deniz kaptanı ve denizci Jean Marie Le Bris tarafından yapıldı. 1856'da, uçağı bir atın çektiği bir arabaya yerleştirilerek Sainte-Anne-la-Palud sahilinde kısa bir süre uçtu. 100 metre yüksekliğe ulaştığı ve 200 metre mesafe kat ettiği bildirildi. Fransız Donanması'nın desteğiyle 1868'de fotoğrafı çekilen ilk uçak olma özelliğini taşıyan ikinci bir model yaptı.
11. Victor Tatin'in uçağı
1879'da Fransız mühendis Victor Tatin, basınçlı hava motoruyla çalışan ilk uçağı yarattı. Uçan makinesi, yerde koştuktan sonra kendi gücüyle havalanan ilk uçak olmasıyla dikkat çekiyor. Chalais-Meudon'daki askeri tesislerde dairesel bir yol üzerinde merkezi bir direğe bağlanarak uçtu.
12. Clément Ader'in Uçağı III
Avion III, Fransız mucit ve mühendis Clément Ader tarafından inşa edilen, buharla çalışan bir uçaktı. Kanatların tasarımı yarasanınkinden esinlenmiştir. Denemeler 1897'de yapıldı ve uçağın 14 Ekim'de kısaca havalandığı iddia edildi. Ader daha sonra Avion III'ün 100 metrelik bir mesafeye uçtuğunu iddia etti. Doğru olsun ya da olmasın, gösteriler sonuçta etkilemeyi başaramadı: fonlar çekildi ve duruşmalar tamamen durduruldu.