Temiz Hava Hakkı Platformu, Türkiye'deki hava kirliliği ve bunun insan sağlığı üzerindeki etkilerini inceleyen "Kara Rapor 2024"ü yayınladı. Rapora göre, Türkiye genelinde hava kirliliği ciddi boyutlara ulaşmış durumda. Özellikle İzmir, ulusal mevzuatın belirlediği 40 µg/m3 PM10 limitinin üzerinde kirli hava soluyor. İstanbul ve Ankara ise sınırda yer alıyor.
Raporda, hava kirliliğine yol açan partikül maddeler PM10 ve kanserojen PM2,5'in İstanbul, Ankara ve İzmir'de düzenli ve yeterli ölçülmediği belirtiliyor. İstanbullular, 2022 yılı boyunca ortalama 38,41 µg/m3 PM10 kirliliğine maruz kaldı. Bu değer, Dünya Sağlık Örgütü'nün (DSÖ) belirlediği kılavuz değerinin 2,5 katı. Ankara’da PM10 yıllık ortalaması 39,25 µg/m3, İzmir'de ise 45,18 µg/m3 olarak kaydedildi. Ancak kansorejen PM2,5 yeterli düzeyde ölçülemiyor.
Raporda ayrıca, egzoz dumanı solumanın meme kanseri riskini artırdığına dikkat çekilerek, Fransa’da trafik kaynaklı NO2'ye maruz kalan bölgelerde yıllık meme kanseri vakalarının yüzde 3,15'inin bu kirleticilere atfedildiği, bunun yıllık maliyetinin ise 825 milyon avro olduğu vurgulandı.
Türkiye’de nüfusun yüzde 92’si kirli hava soluyor
İstanbul Beyoğlu'nda düzenlenen basın toplantısında konuşan Temiz Hava Hakkı Platformu (THHP) Koordinatörü Deniz Gümüşel, Türkiye'nin hava kalitesi izleme sisteminin altyapısının olduğunu ancak bu sistemin etkin biçimde kullanılmadığını söyledi. Özellikle fosil yakıt kullanan ağır sanayi bölgelerinde hava kalitesinin düzenli takip edilmediğini belirten Gümüşel, "Türkiye'de nüfusun yüzde 92'sinden fazlası hala DSÖ standartlarına göre kirli hava soluyor" dedi.
Gümüşel, İstanbul’da 29 hava kalitesi ölçüm istasyonu bulunduğunu ancak bunların yarısının düzenli veri sağlayamadığını belirtti. Bu yıl İstanbul'da en kirli bölgenin Göztepe olduğunu kaydeden Gümüşel, kentsel dönüşüm faaliyetlerinin toz emisyonlarına katkıda bulunduğunu düşündüklerini ifade etti.
Hava kirliliği, toplam ölümlerin yüzde 19'undan sorumlu
Kara Rapor 2024’te, hava kirliliği ile meme kanseri arasındaki ilişkiye de dikkat çekildi. Prof. Dr. Gamze Varol, hava kirliliğinin meme kanseri riskini artırdığına işaret eden bilimsel çalışmaların sayısının arttığını söyledi. Varol, "ABD'de yapılan bir araştırmaya göre, PM2,5'a daha fazla maruz kalan bölgelerde yaşayanlarda meme kanseri vakalarında yüzde 8'lik bir artış gözlemlendi" dedi.
Prof. Dr. Çiğdem Çağlayan ise 2022 yılında Türkiye’de kazalar, yaralanmalar ve COVID-19 dışındaki ölümlerin yüzde 14,2’sinin hava kirliliği nedeniyle gerçekleştiğini belirtti. Dünya Sağlık Örgütü'ne göre, hava kirliliği küresel olarak toplam ölümlerin yüzde 19'undan sorumlu.