Afrika Stratejik Araştırmalar Merkezi (AFSAM) Başkanı Mustafa Efe, Senegal Cumhurbaşkanı Beşir Cuma Fay'ın Türkiye ziyaretini analiz etti.
...
Senegal Cumhurbaşkanı Beşir Cuma Fay'ın ülkemize gerçekleştirdiği ziyaret tarihi bir öneme sahiptir. Türkiye’nin Batı Afrika’da en fazla münasebeti olan ülke olan Senegal ile ilişkilerini "stratejik ortaklık" düzeyine çıkarması Batı Afrika’da daha fazla var olma iradesi ortaya koyacağının en büyük göstergesidir. Bu stratejik ortaklık, iki ülke arasındaki yatırım ve ticaret başta olmak üzere güvenlik, savunma sanayii, terörle mücadele, enerji, tarım, şehircilik, kültür ve yükseköğretim alanlarında işbirliği imkanlarını da yeni bir düzeye taşıyacaktır. İlişkilerin stratejik ortaklık düzeyine taşınması ve geliştirilmesi iki ülkenin geleceğine de büyük etkide bulunacaktır.
İLİŞKİLER NASIL GELİŞTİ?
Senegal’in 1960'da Fransa'dan bağımsızlığını kazanmasından sonra 1962'de faaliyete geçen Dakar Büyükelçiliğimiz Afrika’da açılan ilk büyükelçiliklerimizdendir. Senegal'in de Ağustos 2006'da Ankara’da büyükelçilik açmasıyla birlikte iki ülke arasında karşılıklı temsil sağlandı ve ilişkiler ivme kazandı. Özellikle son yıllarda ülkelerimiz arasındaki ilişkilerde her alanda önemli canlanma görülüyor. Bugüne kadar karşılıklı olarak çok sayıda ikili ziyaret gerçekleştirildi. Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın Senegal'i üç kez ziyaret etmesi bu ülkeye verilen önemin bir göstergesidir. Cumhurbaşkanı Erdoğan, Ocak 2020'de Dakar'a yaptığı ziyarette, iki ülke arasındaki "tarihi ve kültürel bağları" hatırlatıp "ortak geçmişimizden ilham alarak birlikte bir gelecek inşa etmek istiyoruz." dedi.
Ayrıca son dönemde Senegal'de Türk firmalarının yürüttüğü büyük ölçekli altyapı projeleri bulunuyor. Türkiye ile Senegal arasındaki ekonomik ve ticari ilişkiler yükselen bir seyir izliyor. Bu minvalde, Türkiye ve Senegal arasındaki ticaret hacmi 1 milyar dolara yaklaştı.
FAY'IN ZİYARETİ DÖNÜM NOKTASI
Türk şirketlerinin başta inşaat sektörü olmak üzere Senegal’in altyapı ve kalkınmasına verdikleri katkı ülkede ciddi şekilde görülüyor. Bundan dolayı da Senegallilerin Türkiye’ye karşı teveccühleri ileri düzeyde. Ayrıca, iki ülke arasındaki savunma sanayi ve güvenlik alanlarındaki ilişkilerin de hızlanacağı düşünülüyor.
Ziyarette, Cumhurbaşkanı Erdoğan, Senegal Cumhurbaşkanı Fay'ı mart ayındaki seçimlerde elde ettiği zafer dolayısıyla tebrik etti. Cumhurbaşkanı Fay ve heyetini Türkiye'de ağırlamaktan memnuniyet duyduğunu belirtti.
Cumhurbaşkanı Erdoğan, Senegal ile ticaret ve yatırım ilişkilerimizin sürekli arttığını, ticaret hacmimizin 1 milyar doları bulmasının hedeflendiğini, bundan ülkelerimiz adına büyük memnuniyet duyduklarını ifade etti. Erdoğan, İstanbul'da Türkiye-Senegal İş Forumu düzenlenmesinin ve gelecek dönemde yapılacak Karma Ekonomik İşbirliği toplantılarının ekonomik münasebetlerimizin gerçek potansiyelini ortaya çıkaracağına inandıklarını belirtti. Türkiye'nin Senegal hükümetinin "Senegal 2050 Ulusal Dönüşüm Programına" tecrübe paylaşımı yoluyla destek vereceği de söyleyen Erdoğan, ayrıca Türkiye'nin terör örgütü FETÖ ile mücadelesine Senegal’in verdiği destekten dolayı da teşekkür etti.
Senegal Cumhurbaşkanı Fay da Cumhurbaşkanı Erdoğan ile yapılan görüşmelerde Türkiye ile özellikle 2050 planı kapsamında belirlenen sanayileşme, tarım, teknik ve mesleki eğitim ve dijitalleşme alanlarında gençlerin istihdamı konularında hemfikir olduklarını belirtti. "Batı Afrika bölgesi, bildiğiniz üzere, terörizm kaynaklı güvensizliğin hakim olduğu bir bölge. Bu sebeple, Sayın Cumhurbaşkanı Erdoğan ve ben, bu konuları görüşüp işbirliğimizi savunma alanında güçlendirmeye ihtiyacımız olduğunu ifade ettik." diye konuştu. Fay ayrıca, Türkiye ile Senegal arasında imzalanan anlaşmaların da her iki devletin işbirliğini stratejik bir seviyeye çıkarma iradesini temsil ettiğini vurguladı.
Senegal Cumhurbaşkanı Fay, çok taraflı ilişkileri güçlendirerek küresel barış ve istikrara katkı sağlamaları gerektiğini ele aldıklarını anlatarak, "Bunun da küresel yönetim sisteminin iyileştirilmesiyle, adaletsizliklerin ortadan kaldırılmasıyla gerçekleştirileceğinin altını çizdik." dedi.
İki ülke arasında Cumhurbaşkanı Erdoğan ve Senegal Cumhurbaşkanı Fay'ın başkanlığındaki baş başa ve heyetler arası görüşmelerin ardından Yüksek Düzeyli Stratejik İşbirliği Konseyi kurulması başta olmak üzere, tarımsal mekanizasyon, yükseköğretim, şehircilik, enerji ve hidrokarbonlar alanlarında 5 anlaşma imzalandı.
SENEGAL'DEKİ DEĞİŞİM TÜRKİYE İÇİN AVANTAJ OLABİLİR
Türkiye’nin ve Senegal’in birbirlerini yakından tanıması ve anlaması gerekiyor. Her iki ülke de birbirlerinin iç dinamiklerinin farkına varmalı.
Türkiye açısından Senegal’de Cumhurbaşkanı Fay ve Ousmane Sonko yönetiminin farklılığının farkına varmak önem arz ediyor. Senegal toplumunun dinamikleri açısından bundan sonraki süreçte artık yeni nesil Afrikalı politikacıların iktidara geleceği düşünülerek buna göre bir strateji çizilmesi önemlidir. Bu durum diğer Afrika ülkeleri için de geçerlidir. Senegal genç ve dinamik bir toplum yapısına sahiptir. Yeni yetişen nesil sömürgeciliğin ve özelde de Fransa’nın ülkelerinde yol açtığı yıkımın farkına varmaya başladı. Bu minvalde, 17 Kasım’da yapılacak seçimlerde PASTEF'in çok ciddi bir başarı kazanacağı ve yüzde 60'ın üzerinde bir oy alacağı öngörülüyor.
TÜRKİYE-SENEGAL İLİŞKİLERİNİN GELECEĞİ
Cuma lakabıyla bilinene Cumhurbaşkanı Fay, 14 Mart 2024 yılında hapishaneden serbest bırakılmasının ardından diskalifiye edilen aday Ousmane Sonko'nun yerine 2024 Senegal başkanlık seçimlerine girdi ve Frank ve yolsuzluk karşıtlı kampanyası ile seçimi kazandı. Oyların yüzde 54'ünden fazlasını alarak Senegal'in 1960'taki bağımsızlığından bu yana ilk turda seçimi kazanan ilk muhalefet adayı oldu. İlk resmi icraatı ise 5 Nisan'da hükümetini resmen sunan Ousmane Sonko'yu başbakan olarak atamak oldu. Ousmane Sonko'nun liderliğindeki PASTEF'in adayı Beşir Cuma Fay'ın cumhurbaşkanı seçilmesi tarihi bir başarıdır. Kısacası, bu seçimde Senegal halkının sağduyusu, sabrı, direnişi ve sebatı galip geldi.
Senegal’deki bu değişim Afrika kıtasında yeni nesil liderlerin Afrika ülkelerinde iktidara yürüdüklerinin göstergesidir. Osman Sonko'nun hareketinin bütün engellemelere rağmen bu başarıyı kazanması diğer Afrika ülkelerinde de heyecana yol açtı. Türkiye genel olarak Afrika ülkelerine ilham kaynağı olduğu gibi Senegal de diğer Afrika ülkelerine örneklik teşkil ediyor.
Bu seçim sonucu, sadece bölgede değil bütün Afrika kıtasında tarihi bir dönüşümü de başlatabilme potansiyeline sahiptir. En azından önce Frankofon Afrika’daki ülkelerde daha sonra da Anglofon Afrika ülkelerinde bu seçimlere benzer durumlar yaşanacaktır. Artık Fransa başta olmak üzere emperyalist Batı'nın Afrika'daki hegemonyası için yolun sonu göründü. Yani, Batı Afrika’da Mali, Burkina Faso, Nijer ve Gine ile birlikte Fransız tahakkümüne karşı mücadelenin içinde artık Senegal’i de göreceğiz.
Türkiye’nin Senegal Cumhurbaşkanı Beşir Cuma Fay ve Başbakan Ousmane Sonko liderliğindeki yeni Senegal’e elinden gelen desteği vermesi hayati değere sahiptir. Türkiye’nin Afrika’da başarılı olması, kazan-kazan ve adil yeni bir dünya perspektifinden kurguladığı Afrika yaklaşımına destek veren bu liderlerin kendi ülkelerinde başarılı olmalarına bağlıdır.
[Mustafa Efe, Afrika Stratejik Araştırmalar Merkezi (AFSAM) Başkanıdır.]