İsrail Dışişleri Bakanı Eli Cohen’in Libya Dışişleri Bakanı Necla el-Menguş ile Roma’da görüştüğünün açıklanması Trablus’ta krize yol açtı.
Libya Başbakanı Abdülhamid ed-Dibeybe, hükûmetten habersiz, gizlice İsrailli bakanla görüşen El-Menguş’u önce açığa aldı ve hakkında soruşturma başlattı.
Ardından da tamamen görevinden azletti.
Bu arada, Trablus’ta Dışişleri Bakanlığı önünde toplanan öfkeli Libyalılar görüşmeyi protesto etti.
Libya Fetva Dairesi de yayınladığı bildiride El-Menguş’un Cohen’le bir araya gelmesini kınadı.
Libya yasalarına göre İsrail’le ilişki kuran vatandaş ya da yetkili, üç yıldan dokuz yıla kadar hapis cezasıyla yargılanmayı gerektiren bir suç işlemiş oluyor.
Necla el-Menguş - Eli Cohen görüşmesi, Arap ülkeleri arasındaki “İsrail’le normalleşme” furyasının tabii bir yansıması.
Libya Dışişleri Bakanı, göreve geldiği günden bu yana Hafter yanlısı olmakla suçlanıyordu.
Diğer bir ifadeyle, El-Menguş’un Arap Baharı karşıtı ve İsrail dostu ülkelerle arası iyiydi.
Dolayısıyla “Roma’daki görüşmenin arkasında kim var?” diye sorulunca ilk şüpheli olarak onlar akla geliyor.
İsrailli bakan tarafından deşifre edilen gizli görüşmeyle ilgili çeşitli iddialar gündemde.
Örneğin İsrail medyası, iki bakanın Roma’da bir araya gelmesinin ülkeler arasında en üst düzeyde planlandığını ve kamuoyuna duyurulmasına hazırlık aşamasında karar verildiğini öne sürüyor.
Bir başka iddia da Libya tarafının, görüşmenin gizli kalmasını talep ettiği ve hatta İsrail Dışişleri Bakanlığından yapılan açıklamadan sonra ikinci bir açıklamayla düzeltme yapılmasını istediği yönünde.
Abdülhamid ed-Dibeybe’nin iki saat süren görüşmeden önceden haberinin olduğu ve görüşmeye yeşil ışık yaktığı, El-Menguş’u “günah keçisi” ilan ederek sorumluluktan kurtulmaya çalıştığı, Libya Başbakanını İsrail’le normalleşme yönünde adım atmaya ocak ayında Trablus’u ziyaret eden CIA Direktörü William Burns’ün ikna ettiği söyleniyor.
Tabii bu iddialar adını skandala karıştırıp Ed-Dibeybe’yi saf dışı bırakmak isteyenlerin uydurması da olabilir.
Siyasi aktörler arasında rekabetin şiddetli olduğu Libya’da krizlerin hükûmet aleyhine kullanılması kaçınılmaz.
Trablus’taki Filistin Büyükelçiliğini ziyaret ederek Libya’nın tavrında bir değişiklik olmadığını vurgulayan Ed-Dibeybe, skandalın yol açtığı depremin etkisini hafifletmeye ve artçı sarsıntılarını önlemeye çalışıyor.
Necla el-Menguş - Eli Cohen görüşmesinin İsrail Dışişleri Bakanlığı tarafından duyurulması İsrail’de de tartışma konusu oldu.
İsrail muhalefeti, perde arkasında ilişki kurmak isteyen Arapların, gizli görüşmeleri kamuoyuna açıklayan Netanyahu hükûmetine artık güvenmeyeceklerini söyleyerek Cohen’i tecrübesizlikle suçluyor.
Libya ve İsrail dışişleri bakanlarının Roma’daki görüşmelerinin açığa çıkarılmasından ABD’nin de rahatsız olduğu, Biden yönetiminin bölge ülkelerini İsrail’le ilişki kurmaları yönünde ikna etmek için sarf edilen çabaların zarar görmesinden korktuğu ifade ediliyor.
Skandalın asıl konuşulması gereken yönü, Arap liderlerin ve politikacıların halka hizmet yerine İsrail’e yaranmayı “istikbal kapısı” olarak görmeleri.
Bu anlayış değişmedikçe Arap başkentlerinde benzer birçok skandalın yaşanması sürpriz olmayacak.