İsrail ile diplomatik ilişkileri olmayan Arap ülkelerinden biri de Suudi Arabistan.
Riyad – Tel Aviv arasında perde arkasında yürütülen bir takım ilişkiler olduğu söylense de Suudi Arabistan İstihbaratı eski direktörü Prens Türki El Faysal’ın İsraillilerle birklikte zaman zaman katıldığı panelleri saymazsak bugüne kadar taraflar arasında kameralar karşısında gerçekleştirilen herhangi bir resmi görüşme olmamıştı.
Bugün de yine resmi herhangi bir ilişki yok.
Fakat Enver Işki’nin İsrail’i ziyareti iki ülke arasındaki ilişkilerin hiç şüphesiz farklı bir boyuta taşınmakta olduğunun kanıtı.
Enver Işki, görünürde Suudi Arabistanlı emekli bir general.
Cidde’de bir araştırma merkezi bulunuyor ve herhangi bir resmi sıfatı yok.
Bununla birlikte attığı adımlar sıradan bir emekli generalin boyunu fazlasıyla aşacak büyüklükte.
Genel kanı, Işki’nin girişimlerinin Riyad’ın bilgisi dahilinde ve yeşil ışığıyla gerçekleştiği yönünde.
Enver Işki, geçenlerde bir heyetle İsrail’i ziyaret ederek bir dizi görüşmede bulundu.
Kudüs’teki Kral Davud Oteli’nde İsrail Dışişleri Bakanlığı yetkililerinden Dore Gold ile bir araya geldi.
Beytlahim’deki Ömer İbnu’l-Hattab Camii’nde Filistinli yetkililere imam olup namaz kıldırdı.
Ziyaret, Arap sokağında ve Suudi Arabistan halkı arasında büyük tepkiye yol açtı.
Suudi Arabistan’ın Birleşmiş Milletler Daimi Temsilcisi Büyükelçi Abdullah El Muallimi, El Medine gazetesinde yayınlanan makalesinde İsrail ile ilişkileri normalleştirme peşinde koşanları ve Işki’nin ziyaretini eleştirdi.
İsrailliler ise Işki’nin ziyaretinden ve iki ülke arasındaki ilişkilerin ivme kazanmasından gayet memnun.
Ziyaretin Riyad’ın onayıyla gerçekleştiğinin farkındalar.
Çünkü normalde Suudi Arabistan vatandaşlarına – Mescid-i Aksa’da namaz kılmak amacıyla dahi olsa – İsrail’i ziyaret etmeleri yasak.
Emekli bir generalin bu şekilde üst düzey yetkililerle bir araya gelmesi ve Suudi Arabistan adına açıklamalar yapmasının, daha sonra da ülkesine dönüp o kadar tepkiye rağmen hiçbir şekilde hesaba çekilmemesinin başka bir anlamı yok.
Suudi Arabistan, İsrail ile ilişkilerini daha açıktan yürütmek ve normalleştirmek istiyor.
Bazı yorumculara göre ise ziyaretin arkasında Prens Türki El Faysal’ın başını çektiği lobi var.
Geçenlerde İsrail medyasına konuşan Enver Işki, Kral Selman döneminde İsrail’in Arap dünyasıyla ilişkilerinin tamamen normalleşebileceğini ve tecrübelerine dayanarak bu kanaate sahip olduğunu söylemişti.
Suudi Arabistan’da yazarlar ve entelektüeller arasında da İsrail ile ilişkilerin daha ileri seviyelere taşınması gerektiğini savunanlar az değil.
Söz konusu isimler halk tarafından sevilmeyen fakat yönetime yakın, korunup kollanan kişiler.
The Huffington Post’un Arapça sitesine konuşan Işki, resmi herhangi bir sıfatı olmadığını vurgulamakla birlikte uzun süre Suudi Arabistan Silahlı Kuvvetleri’nde görev yaptığını ve girişimlerinin Riyad’ın genel politikasına ters olmadığını söyledi.
İran’ın İsrail’in ve Suudi Arabistan’ın ortak düşmanı olduğunu belirten Işki, Netanyahu’yu “zeki ve güçlü” bir politikacı olarak nitelerken Hamaney’in “uzak görüşlülükten yoksun” olduğu düşüncesinde.
Suudi Arabistanlı emekli general İsrail’e tekrar gitmeye hazır olduğunu açıklarken, İsrailliler ise Riyad’a gerçekleştirecekleri iade-i ziyareti bekliyor.
Son bir not olarak Işki’nin, Suriye’nin kuzeyinde bağımsız bir Kürt devletinin kurulmasını savunduğunu ve bu şekilde Türkiye’nin Arap ülkeleri üzerindeki emellerinin önüne geçilebileceğini söylediğini de hatırlatalım.