Ukrayna işgali sonrası Kremlin’in baskıcı politikaları nedeniyle sürgünde bir Rus medyası oluşmaya başladı. Bunlardan ilk dikkatimi çeken The Moscow Times olmuştu. 1992’de Hollandalı Derk Sauer tarafından Rusya’da kurulan ve İngilizce yayın yapan The Moscow Times, Moskova ve St. Petersburg için basılı gazeteler ve şehir rehberleri yayımlıyordu.
Oteller, kafeler, elçilikler ve havayolları şirketleri gibi İngilizce konuşan turistlerin ve yabancı çalışanların uğrak yerlerinde ücretsiz dağıtılan The Moscow Times gazetesi, 2017'den sonra yayınlarına sadece internet üzerinden, Rusça ve İngilizce olarak iki dilde devam ediyor.
Mart 2022'de Ukrayna işgalinin ardından Rus parlamentosundan geçen “Sahte Haber Yasası” adıyla bilinen düzenleme sonrası ülkeden çıkmak zorunda kalan The Moscow Times, merkezini Hollanda'nın başkenti Amsterdam’a taşıdı ve Ermenistan'ın başkenti Erivan'da da geçici bir haber merkezi kurdu.
The Moscow Times, ekibini korumak için makaleleri imzasız yayımlamaya başladı ve muhabirlerinin takma ad kullanmalarına izin vermek zorunda kaldı. Kremlin muhaliflerinin peş peşe tuhaf kazalarda can verdiği göz önüne alınırsa bu önlemler şaşırtıcı değil.
Benzer bir vaka geçtiğimiz günlerde yaşandı. 26 Ocak 2023'te Letonya’nın başkenti Riga’dan yayın yapan Meduza adlı haber portalını “istenmeyen örgüt” ilân eden Rusya Başsavcılığı, sitenin anayasal düzen ve güvenliğe yönelik tehdit olduğunu savundu.
2014’te Rus gazeteci Galina Timchenko tarafından kurulan ve yönetilen Meduza, daha önce 24 Şubat 2021’de yürürlüğe giren “Yabancı Ajan Kanunu” kapsamında Nisan 2021'de “yabancı ajanlar” listesine de alınmıştı. Şu an Kremlin yönetimi Letonya’dan ülkesine yönelik yayın yapan Meduza'yı internetten erişime engellemiş durumda. Ancak bu yayına ulaşmak isteyenler VPN gibi yöntemlerle bunu başarabiliyor.
The Moscow Times'a konuşan Timçenko, "Ukrayna'daki savaşın başından beri eninde sonunda bunun olacağını biliyorduk. O yüzden hazırız ve korkmuyoruz. Endişe duyduğumuz tek şey okurlarımız" diyor. Meduza hâlen Rusya'nın en çok okunan haber siteleri arasında.
Rus yasaları gereği, yabancı ajan ya da ulusal güvenliğe tehdit olarak ilân edilen yayınların linklerini paylaşmak, bu haberlere yorum yazmak, bağışta bulunmak, logolarını taşımak ciddi suç. Bu nedenle Meduza, okurlarını uyarma ihtiyacı hissetti.
“Meduza artık sadece ‘yabancı ajan’ değil, aynı zamanda ‘istenmeyen’ bir örgüt. Böyle bir yayını okumak tehlikeli midir? Tüm endişelere cevap veriyoruz” başlıklı metindeki, “Materyallerimize bağlantı vermek veya yazı işleri ofisini bağışlarla finanse etmek Rus yetkililerin zulmüne neden olabilir” ifadeleri durumun ciddiyetini ortaya koyuyor.
Sosyal medyadaki paylaşımlarına yorum yazılmasının bile hapis cezasına neden olabileceği uyarısında bulunan Meduza, okurlarına Mail.ru ve Yandex Mail kullanmamalarını, ücretsiz güvenli iletişim çözümü olan SecureDrop kullanarak kendilerine ulaşılmalarını tavsiye ediyor.