DEMET İLCE / MUHABİR
Bayramlar hiç şüphesiz aileleri bir araya getiren, bağları kuvvetlendiren, küslükleri bitiren geleneklerin başında gelir. Gelgelelim yaşımız büyüdükçe, dünya artık daha modern bir hal almaya başladıkça, yalnızlık arttıkça, bayramların eski tadı vermediği de aşikar. Hal böyle olunca ‘nerede o eski bayramlar?’ demekten kendimizi geri alamıyoruz. Günümüzde bu şikayette bulunanlar, belki çocukluğunu hatırlıyor. Peki bizden öncekiler neden bu sözü kullanıyor? Çünkü zaman değişiyor. 70 yaşında birine sorduğunuzda eski bayramlardan farklı bahsedecek, 20 yaşında birine sorduğunuzda daha başka şeyler anlatacaktır.
Peki hangi gelenekler değişti? Eski bayram geleneklerine gelin birlikte bakalım…
1. Bayramlık Giyinme
Çocukluk yıllarınızı düşünün. Ailenizle bayram alışverişinize gittiğinizi, şıkır şıkır, rengarenk kıyafetler aldığınızı ve o kıyafeti yatağınızın baş ucuna koyup hayallere dalarak, ertesi günün heyecanıyla uykuya daldığınızı hayal edin… Bu hissi eminim çoğumuz yaşamışızdır. Özellikle çocukken her istediğine anında sahip olamayan bir çocuksanız bu heyecanın iki katını yaşamışsınız demektir. Peki şimdi bayramlık alıyor musunuz? Belki kendi paranızla istediğinizi alabilirsiniz. Ama toplum artık giderek tüketici hale geldiği için alışveriş hiçbirimize eskisi kadar heyecan vermiyor değil mi? Hala bayramlar için bayramlık alıp giyiniyorsanız ne mutlu size!
2. Akraba ziyareti
Çocukken belki hiçbirimizin sevmediği fakat günümüzde hasret kaldığımız geleneklerden biri de akraba ziyaretleri. Eskiden bayramlarda akrabalar tek tek ziyaret edilirdi. Her akrabanın evinde tatlılar yenilir, sohbetler edilir ve hasret giderilirdi. Fakat günümüzde yukarda bahsettiğimiz gibi bireyselliğin ön plana çıkmasıyla akraba ziyaretleri de azaldı. Artık daha yalnız bir toplum haline geldik. Belki bazı bölgelerde bu ziyaretler hala devam etse de kimileri akraba ziyaretlerinden kaçmayı tercih ediyor. Bu da ne yazık ki aile bağlarına zarar veriyor. Siz akrabalarınızla hala bayramlaşıyor musunuz?
3. Bayram harçlığı
Bayramların çocuklar için en heyecan veren kısmı elbette ki bayram harçlığı. Özellikle kalabalık bir aileniz varsa bayramların birinci günleri en coşkulu günler olurdu. Küçüğünden büyüğüne herkes el öpmek için sıraya girer ve harçlıklarını toplardı. Bu gelenek günümüzde de yaygın fakat eskisi kadar değil. Yaşımız büyüdükçe artık bayram harçlığı nedir unuttuk. Bayram harçlığı ücretlerinin de artmasıyla ve yaşanan enflasyonla birlikte, artık bu gelenek kimimiz için hayal oldu.
4. Şeker toplama
Çocukken her Ramazan Bayramı (Şeker Bayramı), bayramlıklarımızı giyer, ellerimize çantalarımızı ya da poşetlerimizi alır ve kapı kapı dolaşarak komşuların bayramlarını kutlar ve karşılığında şeker alırdık. Hatta topladığımız şekerleri tek tek sayar ve karşılaştırır, her gün yiyerek bitirirdik. Ardından karın ağrılarımız başlardı. Gözleriniz yaşardı değil mi? Bu gelenek ne yazık ki çoğu yerde devam etmiyor. Şeker toplama geleneği daha çok Anadolu’da ve kırsal bölgelerde varlığını sürdüren bir gelenekti fakat günümüzde çocuklar artık daha az sosyal hale geldi. Ne yazık ki bunda teknolojinin büyük bir payı var.
5. Bayram sabahı erken kalkma
Bayram sabahlarında erken kalkıyor musunuz? Çocukken, bayram sabahları zorla uyandırıldığınızı, sabahın 8’inde kahvaltı masasına oturduğunuzu anımsıyorsunuzdur. Fakat günümüzde bayramlarda artık eskisi gibi aile ziyaretleri olmuyor. Çoğu insan bayramda çalışmaya devam ediyor. Kimileri bayram olduğunu neredeyse unutacak denilebilir! Yalnız geçirilen bayramlar da buna eklendiğinde, erken kalkmaya artık gerek duyulmuyor. Kimi aileler bu geleneği hala sürdürüyor.
Geleneklerin çoğu hala belirli bölgelerde varlığını sürdürüyor. Fakat değişen toplum yapısı, bireyselleşme ve yalnızlaşma, değişen bakış açıları, artık bu geleneklerin eski tadı vermediğini ya da eskiye özlemi artırdığını söyleyebiliriz.