Her mesleğin kendine göre zorlukları vardır. Kimi vatandaşlar çalışma koşullarına bağlı olarak zaman zaman belirli faktörlerin etkisiyle sağlık sorunları yaşayabilir. Geçici veya sürekli olarak tekrarlanan, işin devamlılığını engelleyen bu sağlık sorunlarına bedensel ya da ruhsal hastalıklara meslek hastalığı adı verilir. Peki, meslek hastalıkları nelerdir ve işçinin hakları nelerdir?
5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 14. maddesinde düzenlenen meslek hastalığı, “Meslek hastalığı, sigortalının çalıştığı veya yaptığı işin niteliğinden dolayı tekrarlanan bir sebeple veya işin yürütüm şartları yüzünden uğradığı geçici veya sürekli hastalık, bedensel veya ruhsal engellilik halleridir.”
Meslek hastalıkları nelerdir?
SGK Sağlık İşlemleri Tüzüğü’nde meslek hastalıkları 5 gruba ayrılmıştır:
A Grubu’nda; Kimyasal maddelerle olan meslek hastalıkları, ağır metaller, çözücüler, gazlar bulunur. B Grubu’nda; mesleki cilt hastalıkları, gürültü ve titreşim, yüksek ve alçak basınçta çalışma, soğuk ve sıcakta çalışma, tozlar, radyasyon, C Grubu; pnömokonyozlar, toz hastalıkları ve diğer mesleki solunum sistemi hastalıkları, bakteri kaynaklı olanlar, virüs kaynaklı olanlar, biyoteknoloji kaynaklı olanlar, psikolojik kaynaklı olan meslek hastalıkları, D Grubu’nda; mesleki bulaşıcı hastalıkları, E Grubu’nda ise; fiziksel etkenlerle olan meslek hastalıkları olarak sayılabilir.
Hastalığın meslek hastalığı sayılabilmesi için gerekli şartlar ise şunlardır; bir iş yerinde sigortalı işçi olarak çalışma şartı, meslek hastalığının işin yapıldığı sırada oluşması şartı, belirli bir süre çalışılması ile meydana gelen bedensel veya ruhsal zararlar ve meslek hastalığı, sosyal sigortalılar yönetmeliği ve tüzüğünde yer alan hastalıklardan olması durumu. Bir de bu hastalık çalışanda fiziksel ve ruhsal yönden bir engelliliğe yol açmalıdır. Hastalığın ani veya tesadüfen oluşan bir hastalık olmaması aksine sürekli ve devamlı bir hastalığın varlığı halinde meslek hastalığından bahsedilebilir.
Maddi ve manevi tazminat davası da açabilir
Bir işçinin meslek hastalığına yakalandığının tespiti halinde Sigortalıya, geçici iş göremezlik ödeneği verilir. Sigortalıya sürekli iş göremezlik geliri bağlanır. Ayrıca Meslek hastalığına yakalanan işçi, işvereni aleyhine iş mahkemelerinde maddi ve manevi tazminat davası da açabilir.
Meslek hastalığı, işten ayrıldıktan sonra meydana çıkmış ve sigortalı olarak çalıştığı işten kaynaklanmış ise, sigortalının bu Kanunla sağlanan haklardan yararlanabilmesi için, eski işinden fiilen ayrılmasıyla hastalığın meydana çıkması arasında bu hastalık için kurum tarafından çıkarılacak yönetmelikte belirtilen süreden daha uzun bir zamanın geçmemiş olması şarttır. Bu durumdaki kişiler, gerekli belgelerle kuruma müracaat edebilirler.
Herhangi bir meslek hastalığının klinik ve laboratuvar bulgularıyla belirlendiği ve meslek hastalığına yol açan etkenin işyerindeki inceleme sonunda tespit edildiği hallerde, meslek hastalıkları listesindeki yükümlülük süresi aşılmış olsa bile, söz konusu hastalık kurumun veya ilgilinin başvurusu üzerine Sosyal Sigorta Yüksek Sağlık Kurulu’nun onayı ile meslek hastalığı sayılabilir.
Sigortalının meslek hastalığına tutulduğunu öğrenen veya bu durum kendisine bildirilen işveren tarafından, sigortalı bakımından ise kendisi tarafından, bu durumun öğrenildiği günden başlayarak üç işgünü içinde, iş kazası ve meslek hastalığı bildirgesi ile kuruma bildirilmesi zorunludur.
Bu yükümlülüğü yerine getirmeyen veya yazılı olarak bildirilen hususları kasten eksik ya da yanlış bildiren işverene veya sigortalıya, Kurumca bu durum için yapılmış bulunan masraflar ile ödenmişse geçici iş göremezlik ödenekleri rücû edilir. Meslek hastalığı ile ilgili bildirimler üzerine gerekli soruşturmalar, Kurumun denetim ve kontrol ile yetkilendirilen memurları tarafından veya bakanlık iş müfettişleri vasıtasıyla yaptırılabilir.