Bu akşam yapılacak olan bilgi yarışmasındaki Hadi ipucu müzikten geldi. Kudüm, rebab ve bendirin ne olduğunu bilen var mı? İşte, bu akşamki Hadi ipucu sorusu ve cevabı…
Yarışmacıların merakla araştırdığı Hadi ipucu sorusunun cevabını sizler için hazırladık.
Bendir nedir?
Tahta kasnağa deri gerilerek yapılır. Elle vurularak çalınır. Klasik Türk Musikisinde ve özellikle Mevlevi zikr musikisinde “def“adıyla bilinen vurmalı çalgıdır. Mağrip Arapçasından (Fas-C ezayir) alınan “bendir” adı Türkiye’de 1980’lerden sonra yaygın hale gelmiştir.
Genellikle 40 ila 55 cm çapında daire şeklindeki bir kasnağa deri germek suretiyle imal edilen bendirin belirgin bir özelliği, rezonans sağlamak amacıyla iç tarafına gerilen iplerdir. Standart çapı 52 cm’dir.
Rebab nedir?
Rebab Türklerin Orta Asyada icad ettiği ve kullandığı bir sazdır. Kabak kemaneye benzer bir yapısı vardır fakat alt kısmında hindistan cevizi kullanılmış olması ve sapının daha uzun olması onu tamamen bu enstrumandan ayırır.
Üç telli bir sazdır, iki teli bağırsaktan, diğer teli de (icra teli) at kılından yapılmıştır. Tek tel üzerinden icra edilir. Mevlana Celaleddin-i Rumi’nin ney üflediği zannedilir oysaki kendisi bizzat rebab icra etmiştir. Hindistan cevizinin önüne gerilerek yerleştirilen deri yayın balığı derisinden elde edilir. Pes sesli bir sazdır.Ses aralığı yaklaşık iki buçuk oktavdır.Perdesiz bir sazdır.Son dönemlerde icrasının kolaylaştırılması için perdeler eklenmiş olanları da vardır. Ancak bu rebablar, aslında “rabab” olmaktan çıkmış ayrı bir enstruman kimliğine kavuşmuştur.
Kudüm nedir?
Eski mehter takımlarında, tekkelerde kullanılan bir vurma aletidir.
Kudüm, özellikle, Mevlevî tekkelerindeki mutriphanede âyin okunduğu sırada bestenin usulünü, seyrini göstermek için çalınırdı. Kudüm, yüzüne deri, çevresine meşin kaplanmış bakır kâseler şeklinde yapılır, «simit» adı verilen, gene meşinden yapılıp içine ot doldurulan bir kaide üstüne oturtulurdu. Kudümün mızrabına zahme, kudümü çalana kudümzen, kudüm çalanların başına da serkudüm denirdi. Kudümlerin ayrıca bir de elle çalınan çeşitleri vardı. Bunlar, başka tarikatlera bağlı tekkelerde çalınırdı. Sahan kapağı şeklinde bakırdan bir kabın üzerine deri kaplanarak yapılır, uzunca bir kösele parçası ile deriye vurularak çalınırdı.
Mevlevîler, kudümün yüce bir çalgı olduğunu belirtmek için ona, «Kudûm-i şerif» derlerdi.
Soru: Kudüm, rebab ve bendirin ne olduğunu bilen var mı?
Cevap: Vurmalı Çalgı