Kısa adı OIE olan Dünya Hayvan Sağlığı Örgütü’nün web sayfasında; kedi, köpek, tavşan, hamster, vizon, gelincik, rakun, aslan, kaplan ve bazı maymun türlerinin Kovid-19 etkeni virüse duyarlı olduğuna, ayrıca vizon ve kedilerin hastalığı bulaştırabildiğine ilişkin bilgiler yayınladı. Bu bilgilerin sosyal medyada yayılması hayvan sahiplerini tedirgin etti.
OIE, hayvan hastalıkları ile hayvanlardan insanlara bulaşan hastalıklar konusunda bilinen en güvenilir uluslararası kurum. Elbette web sayfasında konunun ilgililerine yönelik olarak yayınladığı bilgiler de çok değerli. Ancak kaynağından alınan bir bilginin konunun uzmanlarının süzgeci ve yorumundan geçmeden doğrudan topluma sunulması beklenmedik bazı sonuçlar doğurabiliyor.
Bunu salgının başlarında da yaşamıştık. Köpek ve kedilerde Kovid-19’un tespit edildiğine ilişkin haberlerin basında yer almasıyla birlikte pek çok kişinin hayvanlarını sokağa terk ettiğine şahit olmuştuk.
Peki, işin aslı ne? Bu bilgileri nasıl yorumlamak lazım?
Öncelikle Kovid-19’a neden olan virüsün zoonoz bir etken olduğu sürecin başından beri biliniyor. Zoonoz, hayvanlardan insanlara, insanlardan da hayvanlara bulaşabilen hastalık etkenleri için kullanılan bir tıp terimi.
Ancak Kovid-19’un zoonoz bir hastalık olması pandeminin insandan insana bulaşma şeklinde devam ettiği gerçeğini değiştirmiyor.
Bugüne kadar hastalığın çeşitli hayvanlara doğal yollarla veya deneysel olarak bulaşabildiği ortaya kondu. İşte OIE’nin web sayfasında yer alan ifadeler bu bilgilerin bir derlemesi. Ancak burada dikkat edilmesi gereken konu, hastalığın doğal yollarla insanlardan kedi ve köpeklere bulaştığı tespit edilmiş olmasına karşın hayvanlardan insanlara doğru bir bulaşmanın tespit edilmemiş olması.
Vizonlardaki durum ise farklı. Vizonlar kürkü için çok kalabalık kafeslerde yetiştirilmekte. Hastalığın vizonlara bulaştığı Hollanda, Danimarka, Fransa, İtalya, İspanya, İsveç, Yunanistan ve Kanada’da tespit edildi. Daha sonra Danimarka’da etkenin kalabalık çiftliklerde vizonlar arasında hızla yayıldığı ve temasta olan insanlara bulaştığı rapor edildi.
Fakat burada önemli olan konu yine vizonlardan insanlara bir bulaşmanın olması değil. Çünkü dünya genelindeki günlük vaka sayıları dikkate alındığında vizonların bir kaç insana etkeni bulaştırmış olması salgının tek başına seyrini değiştirebilecek bir konu değil. Buradaki önemli husus, virüsün vizonlara bulaştıktan sonra mutasyon geçirdiğinin belirlenmiş olması.
Demek ki, virüsün hayvanlara bulaşmasındaki esas tehlike o hayvanlardan yine bize hastalığın bulaşabilmesinden ziyade virüsün geçiş yaptığı yeni türlere adapte olabilmesi için kendisini mutasyona zorlaması ve neticesinde etkenin bulaşıcılığının, hastalık yapma özelliğinin, mevcut test kitleriyle tespit edilebilirliğinin ve hatta üretilen aşıların etkinliğinin değişebilmesi riski.