Son günlerde Kovid-19’un gıdalardan veya hayvanlardan bulaşabildiğine dair beyanların artması “sosyal mesafeyi koruyan, halka açık alanlarda maske takan ve el temizliğine dikkat eden kişilerin hastalığa yakalanma riski nedir?” sorusunu akla getiriyor.
Esasen bu tedbirleri uygulayan bir kişi doğru olanı yapıyor. Çünkü mevcut bilgilere göre Kovid-19’a neden olan virüsün bulaşmasındaki başlıca yol, hastalığı taşıyan kişinin öksürmesi, hapşırması, bağırması veya konuşması esnasında ağızdan çıkan damlacıklarla birlikte havaya saçılan virüsün yakında olan kişiler tarafından solunum yoluyla alınması.
Nadir olarak ise hasta kişi artık ortamdan ayrılmış dahi olsa havada dakikalarca asılı kalan virüs partiküllerinin duyarlı kişiler tarafından solunması ile de bulaşabiliyor.
Ayrıca hasta kişiler dokundukları yüzeylere virüsü bulaştırabiliyor, ancak bu yolun insanlar arasında hastalığın bulaşmasında çok da yaygın olmadığı düşünülüyor.
İnsan doğal olarak gözünün gördüğüne odaklanıyor. Yani tedbir alırken daha çok eldiven kullanımı, yüzey temizliği, gıda ambalajlarının temizliği, gibi konulara odaklanıldığı dikkati çekiyor. Hatta pek çok işletme, bulaşma riskini azaltmak için temassız olarak ödeme, paket servisi ve teslimat hizmeti sunuyor. Her ne kadar bu yollarla korona virüsün bulaşma potansiyeli zayıf da olsa abartmadan tedbiri elden bırakmamakta fayda var. Sıklıkla temas edilen yüzeylere dokunduktan, gıda paketlerine temastan sonra ellerin en az 20 saniye sabun ve suyla yıkanmasının ve paketlerin temas ettiği yüzeylerin temizlenerek dezenfekte edilmesinin yeterli olduğu ifade ediliyor.
Açıkta satılan sebze ve meyve gibi gıdaların virüs taşıyıcısı bir kişi tarafından bulaşık hale getirilmesi de mümkün. Ancak bu gıdaları tüketenlerin hastalığa yakalanıp yakalanmayacağı net olarak bilinmiyor. Hatta gıda tüketimi yoluyla korona virüsün bulaştığına dair bir kanıt da bulunmuyor.
Yine de gıda hijyenine dikkat edilmesi; tüm sebze ve meyvelerin tüketilmeden önce temiz suyla iyice yıkanması, etlerin iyice pişirilmesi tavsiye ediliyor. Gıdaların yıkanmasında ise sabun veya dezenfektan kullanılması kesinlikle önerilmiyor.
Virüs, Kovid-19 hastalarının dışkısında da tespit edildi. Fekal-oral bulaşma riskinin düzeyi henüz bilinmiyor olmasına karşın arıtılmamış kanalizasyon yoluyla çevreye yayılma potansiyeli bulunuyor. Atık sularda Kovid-19 etkeni tespit ediliyor olmasına karşın hastalığın en yüksek sayılara ulaştığı dönemlerde dahi canlı virüs içme sularında tespit edilmedi. Bunda suyun şebekeye verilmeden önce filtre ediliyor ve klorlanıyor olmasının önemi büyük.
Kedi ve köpekler dahil olmak üzere bazı evcil hayvanların, hasta kişilere yakın temastan sonra korona virüse yakalandığına dair bilgiler mevcut. Bu nedenden dolayı evcil hayvanlara da insanlarla aynı muameleyi yapmak ve yakın temastan kaçınmak en güvenli yol olarak görünüyor.