Konut stokunun azalmasıyla birlikte daire fiyatlarındaki yükselişler kiralarında artışına sebep olmaktadır. Kiralanan taşınmazın kira bedeli, belirli aralıklarla belirli oranda artırılabilir.
Ödenen kira miktarının enflasyon ve zorlaşan hayat şartları içerisinde düzenli olarak artırılması hakkaniyete uygundur. Fahiş miktarda artırılması kanun tarafından önlenerek hem kiracı hem de mülk sahibi korunma altına alınmıştır.
Taraflar kira sözleşmesinin şartlarını sözleşme serbestisi uyarınca kendileri belirleyebilirler. Lakin yasa koyucunun çizdiği sınırlar dâhilinde geçerlidir. Kira artış oranını da taraflar kanunun belirlediği üst sınırı aşmamak koşuluyla belirleyebilirler.
Konut kira artışı
Konut kiraları zamları Türkiye İstatistik Kurumu tarafından açıklanan 12 aylık ortalama Tüketici Fiyat Endeksi’ne (TÜFE) göre belirlenir. Kira artışında taraflar sözleşmede kira artışının ne kadar olacağını belirlemiş olması durumunda anlaşmadaki oran kadar artar. Ancak bu miktar bir önceki kira yılında tüketici fiyat endeksindeki 12 aylık ortalama değişim oranını geçemez.
Süresi 5 yıldan uzun bir süre olarak kararlaştırılan veya 5 yıldan sonra yenilenmeye devam eden kira sözleşmelerinde ve bunların ardından her 5 yılın sonunda yeni dönemde uygulanacak olan kira bedeli, TÜFE sınırı olmaksızın somut olayın özelliklerine göre belirlenebilir.
Eğer kira bedeli yabancı para birimi üzerinden ödeniyorsa 5 yıl geçmediği sürece kirada artırım yapılamaz. Ancak somut olayın şartlarına göre ‘aşırı ifa güçlüğü’ kuralları uyarınca bunun değiştirilebilmesi mümkündür. 5 yıl geçtikten sonra gene TÜFE ile sınırlı kalmayacak şekilde hakkaniyete uygun bir artırım oranı belirlenebilir.
İşyeri kira artışı
6098 sayılı Türk Borçlar Kanununa göre 1 Temmuz 2020 itibariyle işyeri kira artışı da konut kirası için belirlenen düzene göre olmak zorundadır. Sadece kira artışı değil, 5 yıldan uzun süreli sözleşmelerden ötürü bahsettiğimiz hususlar da burada geçerlidir.
Tüketici Fiyat Endeksi, Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından her ayın ilk haftasında aylık olarak açıklanır. Kira artışı da 12 aylık ortalaması yasal üst sınırı belirler. Nitekim Aralık ayının başında açıklanan TÜFE’nin on iki aylık ortalaması baz alınarak 2021 yılı Aralık ayı için kira artışı yüzde 17,71 olarak belirlenmiştir. Tüfe oranı altında bir zam kararlaştırılabilirken, üzerinde artış yapılamaz.
Enflasyon sarmalının etkilerini hissettiğimiz şu günlerde vatandaşımızın sağduyulu davranarak birbirimize kol kanat germek zorundayız. Ülkece milletçe bir olduğumuz sürece kalkınabiliriz.
Son Söz: Taraflar arasında yapılan kira sözleşmelerinde, kira artış oranı aralık ayı için yüzde 17,71 oranını geçmemek şartı ile taraflarca kararlaştırılabilir. Belirlenen artış oranı üzerinde yapılan artışlar geçersiz sayılacaktır.