Kelebek, böceklerin pul kanatlılar veya kelebekler (Lepidoptera) takımına ait olan kanatlı bireyler için kullanılan genel bir addır. Şu ana kadar yaklaşık 150.000 türü tanımlanmıştır. Kelebeklerin vücutları, kiremit dizilişi şeklinde renkli pullarla kaplıdır. Bu pullar, genişlemiş kıllardır ve ufak bir sarsıntıda kolayca kopabilirler.
İki çift kanatları bulunan bu böceklerin kanat büyüklükleri türlere göre farklılık gösterir. Bazı türlerde ve bazı dişi bireylerde kanat bulunmaz. Ağız yapıları emici tiptedir ve hortum şeklindedir. Kullanılmadığı zaman, hortum başın altında kıvrılarak saklanır. Kelebekler bal özüyle beslenir ve çiçeklerin balözünün tadını ayaklarıyla alırlar. Ayaklarında bulunan tat alma organları sayesinde çiçeğin tadını kontrol ederler. Eğer beğenirlerse hortumlarını uzatarak balözünü emerler.
Kelebeklerin faaliyetlerine göre gündüz ve gece kelebekleri olarak iki gruba ayrıldıkları bilinir. Gece kelebekleri, kalın ve ağır vücutlarıyla alacakaranlıkta veya gece uçarlar. Antenlerinin uçları sivridir ve bazı türlerde bu antenler tüylerle kaplıdır.
Gündüz kelebekleri ise ince ve hafif vücutlarıyla gündüz saatlerinde aktif olurlar. Uçuşları genellikle yavaş olup, konduklarında kanatlarını yukarı doğru dik tutarlar. Gece kelebekleri ise dinlenme hâlindeyken kanatlarını gövdelerinin üzerine çatı gibi kapatır veya tamamen açık bırakırlar. Ancak bu kural tüm kelebekler için geçerli değildir.
Kelebeklerde üreme yumurta ile olur. Dişi kelebekler yumurtalarını genellikle tırtılların besleneceği bitki türlerinin üzerine bırakır. Yumurtalardan çıkan larvalar, obur bir şekilde beslenir ve birkaç kez deri değiştirirler.
Büyüdüklerinde ise koza örerek pupa aşamasına geçerler. Bir süre sonra pupa kabuğunu yırtarak yeni bir kelebek olarak kozadan çıkarlar. Ancak uçabilmeleri için kanatlarındaki damarların kanla dolması ve kuruyarak güçlenmesi için birkaç saat beklemeleri gerekir.
Kelebekler İnsan Gözünden Daha Keskin Görüşe Sahiptir
Bazı kelebek türleri yüzlerce kilometreyi aşan göçlere katılır ve bu göçler genellikle tek yönlüdür. Örneğin, İngiltere’de yaygın bir tür, havalar soğuduğunda Kuzey Afrika’ya göç eder. İlginç bir şekilde, Amerika’da yaşayan bir tür hariç, kelebekler geri dönmez.
Bazı kelebek türleri zehirlidir ve parlak renkleri ile avcılarına karşı uyarıda bulunurlar. Diğer türler ise sahte kafa işaretleri ve göz desenleri ile düşmanlarını şaşırtarak kendilerini korurlar.
Kondukları yerlerde kamufle olabilen kelebekler de vardır; örneğin, kuru yaprak gibi görünen kelebekleri fark etmek oldukça zordur. Ayrıca kelebekler, çiçeklerin yaydığı ve insan gözünün göremediği bir ışığı algılayarak onları kolayca bulabilirler.