Kültür Sanat

Karahan Tepe'nin gizemleri açığa çıkıyor: Göbekli Tepe'nin olağanüstü yol arkadaşı

Yaklaşık 12.000 yaşında olan Göbekli Tepe, dünyanın en eski megalitik alanıdır ve Karahan Tepe adında daha az bilinen bir "kardeş alan"a sahiptir.

Abone Ol

DEMET İLCE / MUHABİR

12.000 yıllık tarih öncesi Göbekli Tepe bölgesi son yıllarda ilgiyle karşılandı. Türkiye'nin güneyinin ise Karahan Tepe olarak bilinen çok benzer bir “kardeş bölge”ye ev sahipliği yaptığı daha az biliniyor.

Göbekli Tepe'nin 45 kilometre (27 mil) doğusunda yer alan Karahan Tepe, 2000 yılında yayınlanan bir akademik makaleye göre ilk kez 1997'de keşfedildi. Arkeolojik alan hâlâ tamamen kazılmamış olsa da, kazılar bu antik kompleksin varlığını ortaya çıkardı. Göbekli Tepe ile bazı inanılmaz benzerlikler var.

"Tepe" kelimesi Türkçede zirve anlamına gelir ve bu alanların her ikisinin de Türkiye'deki kayalık Tek Tek Dağları çevresinde nasıl uzandığını anlatır, ancak Karahan Tepe çevresindeki tepeler, alanın denizden yaklaşık 700 metre (2,296 feet) yüksekte olması nedeniyle biraz daha az şiddetlidir.

Kalıntıları, Göbekli Tepe kazı alanından yaklaşık üç kat daha küçük olan 325.000 metrekarelik (3,4 milyon feet kare) bir alana yayılıyor. Ancak benzer sütun özellikleri, özel yapılar, dikilitaşlar ve süslü hayvan heykelleri bulunmaktadır.

Başka bir araştırmaya göre arkeologlar bölgede 274 mimari buluntu belgelediler; bunların en az 266'sı hala gururla ayakta duran sütunlardı. Hatta bir avuç sütun, yılanları ve insan yüzlerini tasvir eden çarpıcı kabartmalarla süslenmiştir.

Kesin yaşı belli değil ancak Göbekli Tepe ile hemen hemen aynı zaman dilimine ait olması muhtemel. Ayrıca Çömlekçilik Öncesi Neolitik dönemde burada yalnızca kısa bir süre için iskan edilmiş gibi görünüyor.

Göbekli Tepe'nin ana harikalarından biri, Neolitik çağda, M.Ö. 9600 ile 8200 yılları arasında inşa edilmiş olmasıdır. Bunun gibi karmaşık yapıların, ancak 10.000 ila 12.000 yıl önce insanların bitki ve hayvanları evcilleştirmeye başlamasıyla ortaya çıkan tarımda ustalaşmanın ardından gerçekleşebileceği yaygın olarak düşünülüyor.

Ancak Göbekli Tepe'nin yaşı bu temel varsayıma meydan okuyor. Bu, yerleşim yerlerinin tarımı yeni kullanmaya başlayan insanlardan oluşan küçük ve mütevazı topluluklar olduğu düşünüldüğünde, insanlığın ilk tarım devriminin şafağında inşa edildiğini öne sürüyor.

Ya öyle ya da yerleşik medeniyetler sanıldığından daha uzun süredir var, ancak bu fikir tartışmalı ve sahte arkeolojik inançlarla dolu.

Dünyanın bilinen en eski megalitik alanı olan Göbekli Tepe, bazı nedenlerden dolayı Dünya'da buna benzer herhangi bir şeyin ortaya çıkmasından binlerce yıl önce ortaya çıkan garip bir anormallik olarak sıklıkla görmezden geliniyor.

Ancak Karahan Tepe bunun kesinlikle bir defaya mahsus olmadığını ve paradigma değiştiren başka keşiflerin de olabileceğini gösteriyor.