Perşembe günü yapılan ortak açıklamada, bu anlaşmanın yıllarca süren bir anlaşmazlığı sona erdirdiği duyuruldu. Anlaşmaya göre, Chagos Adaları'ndan biri olan ve BK ile ABD'nin ortak askeri üssüne ev sahipliği yapan Diego Garcia adası, önümüzdeki 99 yıl boyunca BK ve ABD'nin kontrolünde kalacak.
BK ve Mauritius bu duyuruyu "ilişkilerimizde tarihi bir an ve anlaşmazlıkların barışçıl çözümüne ve hukukun üstünlüğüne olan bağlılığımızın bir göstergesi" olarak kutladı.
Chagos Adaları, Hint Okyanusu'nda stratejik olarak yer alan 60 adadan oluşuyor. Bir zamanlar İngiliz kolonisi olan Mauritius'un parçası olan bu takımadalar, 1968'de BK tarafından sömürgecilikten çekilme süreci kapsamında satın alınmıştı. Ancak Uluslararası Adalet Divanı (ICJ), 2019'da bu işlemin yasa dışı olduğunu belirterek BK'ya kontrolü bırakması gerektiği konusunda tavsiye verdi. BK, bu bağlayıcı olmayan tavsiyeyi reddetmişti.
Diego Garcia ve "Geçmişin Hataları"
Diego Garcia adasındaki askeri üs, anlaşmanın en önemli tartışma konusuydu. 1970'lerde yaklaşık 1.500 kişi, bu üssün inşası için adadan zorla tahliye edilmişti ve İnsan Hakları İzleme Örgütü bu durumu "insanlığa karşı işlenen bir suç" olarak nitelendirmişti.
Anlaşma, geçmişte yapılan hataları ele almayı amaçladığını belirterek, tahliye edilenler ve onların şu anda BK, Mauritius ve Seyşeller'de yaşayan torunlarının adalara geri dönme hakkına sahip olacağını umduğunu ifade etti. Ancak bu geri dönüş hakkı, Diego Garcia adası için geçerli olmayacak.
ABD Donanması'nın Diego Garcia'daki üssü, 1970'lerde inşa edildi ve Amerikalı yetkililere göre Orta Doğu, Güney Asya ve Doğu Afrika'daki güvenlik operasyonları için vazgeçilmez bir platform sağlıyor.
BK hükümeti, bu anlaşma olmadan askeri üssün güvenli işletiminin tehdit altında olacağını belirtti. Hem BK hem de ABD, bu anlaşmayı memnuniyetle karşılarken, BK Dışişleri Bakanı David Lammy, bunun Hint Okyanusu'nun BK'ye yönelik yasa dışı göç yolu olarak kullanılma olasılığını ortadan kaldıracağını ve Commonwealth üyesi olan Mauritius ile uzun vadeli ilişkiyi garanti altına alacağını söyledi.
ABD Başkanı Joe Biden ise anlaşmayı "tarihi" olarak nitelendirdi ve Diego Garcia üssünün "ulusal, bölgesel ve küresel güvenliği korumada" hayati öneme sahip olduğunu vurguladı.