Hırs, ne kötü şey kâri. İnsanı bir başkası haline getiriyor, değiştiriyor, başkalaştırıyor ve bozuyor bence. Aslını, kendini, kıymetli nesi varsa onu alıyor, yok ediyor. “Gözünü hırs bürümüş” diyor eskiler. Bence bundan daha iyi bir benzetme ve daha güzel bir tabir yok. Zira hırs tam böyle işte. Gözleri kör eden ve gittikçe büyüyen büyüdükçe yok eden, öldüren bir ur gibi.
Neyin hırsı olursa olsun bir yerde ve bir şekilde insana zarar verdiği kesin. Bu yalnızca bu çağın hastalığı da değil ki. İnsanın hastalığı bu. Her zamanda, her yerde var olan bir hastalık. Ve sadece insanda var.
Aslında hiçbir şeye sahip olamayan insan her şeye sahip olabileceğini sanıyor onunla. Oysa bizler bu dünyada herhangi bir şeye sahip olabilecek varlıklar değiliz ki. Bizler en fazla ve belki de şahit oluruz olanlara. Ama sahip olamayız biz.
…
Şöyle bir hikâye var hatırımda.
Şakîk-i Belhî ile İbrahim bin Ethem’in yaptıkları bir gönül sohbeti esnasında Şakîk-i Belhî sorar:
“Geçim hususunda ne yaparsınız?”
İbrahim bin Ethem:
“Bulunca şükreder, bulamayınca sabrederiz” der.
Şakîk-i Belhî:
“Bunu, Horasan’ın köpekleri de yapar!” deyince, bu defa İbrahim bin Ethem sorar:
“Ya siz ne yaparsınız?”
Şakîk-i Belhî şu cevabı verir:
“Bulursak şükredip infak eder, bulamadığımızda yine şükredip sabrederiz.”
…
Hırs kelimesinin garip bir hikayesi yok. Arapça bir kelime. Şiddetli ve bencilce bir şeyi arzulamak anlamına geliyor. “İhtiras” kelimesi de hırstan türeyen bir kelime. Bilmiyorum bir tek ben mi öyle hissediyorum ama kelimeyi işitince bile dikenli bir hali var. Sanki batacak, yakacak, acıtacak bir ses.
Pek çok dilde de Arapça’dan geçerek kullanılmış halleri var. Orta Asya’da “hirs” diyerek aynı kelimeyi kullanıyorlar. Avrupa dillerinde de “orso, urso, ursus” gibi kelimeler yine Arapçadan geçen ve aynı anlama gelen kelimeler.
Kelimeyle ilgili bir şey yakaladım aslında. Bizim oralarda “hers” diye bir kelime kullanır yaşlılar. Babaannem rahmetli mesela sinirli, inatçı birine “hersli” derdi. İşte bu kelime de “hırs” ile aynı.
…
İşte böyle. Hırs kötü şey. Hangi dilde, hangi yerde ve hangi zamanda olursa olsun ve hatta kimi bulursa bulsun kötü şey…