Teknolojinin, özellikle de yapay zekânın yaygın kullanımı her geçen gün yeni bireysel mahremiyet ihlâllerine yol açıyor. Bu ihlâllerden biri geçtiğimiz günlerde ABD merkezli yüz tanıma yazılımı şirketi Clearview AI tarafından yapılan itirafla gözler önüne serildi.
Şirketin kurucusu ve CEO'su Avustralyalı girişimci Hoan Ton-That, Facebook gibi kamuya açık sosyal platformlardan bugüne dek 30 milyardan fazla fotoğraf topladıklarını ve bu fotoğraflarla bir milyona yakın yüz tarama işlemi gerçekleştirildiğini açıkladı.
Her şeyden önemlisi, bu kişisel verilerin kullanıcıların rızası olmadan toplanmış olması ve polis tarafından kullanılan bir veri tabanına dâhil edilmesi bireysel mahremiyet ihlâlidir. Bu, bilginiz dışında potansiyel suçlular listesinde yer almanız anlamına gelir.
Bireysel mahremiyet haklarıyla ilgili çalışmalar yürüten Electronic Frontier Foundation (Elektronik Cephe Vakfı) adlı sivil toplum kuruluşundan Matthew Guaragilia, bu durumu, "Ne zaman ellerinde bir şüphelinin fotoğrafı olsa sizin fotoğrafınızla karşılaştıracaklar" şeklinde açıklıyor.
Sistem şu şekilde çalışıyor: Kolluk kuvvetlerinin Clearview AI sistemine yükledikleri fotoğraflar veri tabanındaki milyarlarca fotoğrafla karşılaştırılıyor. Sistem daha sonra eşleşen fotoğrafın internet linkini veriyor. Polis de bu kişiye potansiyel suçlu muamelesi yaparak gözaltı işlemi uyguluyor.
Polisin yüz tanıma teknolojisini kullanarak masum kişileri gözaltına aldığı vakalar kayda geçmiş durumda. Ancak polis kaç kişinin yanlış kimlik tespiti sonucu mağdur edildiğini paylaşmıyor. Zaten polisin bu sistemi kullanımına ilişkin yeterli yasal düzenleme de mevcut değil.
Amerikan Sivil Özgürlükler Birliği'nin, Illinois'te açtığı davadan sonra yanlış kimlik tespitleri sonucu mağduriyetlere yol açan Clearview AI'ın birçok Amerikan şirketine hizmet vermesi yasaklandı. Portland, San Francisco ve Seattle gibi bazı kentlerde sistemin kullanılması yasak.
Şirketin kurucusu Hoan Ton-That, polisin bu karardan muaf olduğunu ve ABD genelinde yüzlerce polis biriminin sistemi kullandığını söylüyor. ABD polisi ise bu sistemi kullanıp kullanmadığıyla ilgili açıklama yapmaya yanaşmıyor.
Sistemi kullandığını doğrulayan tek resmi kurum Miami Polisi oldu. Miami Emniyet Müdür Yardımcısı Armando Aguilar, Clearview AI'ı yılda ortalama 450 kez kullandıklarını ve bazı cinayetlerin aydınlatılmasına yardımcı olduğunu savunuyor.
Bu sistem yüz taraması yapılan herkesi sürekli polisin hedefi haline getiriyor. Yasa dışı şekilde milyonlarca kişinin yüz tarama verisini toplayan, kamuya ve özel şirketlere satan Clearview AI, Avrupa ve Avustralya'da birçok kez milyonlarca dolarlık cezalara çarptırıldı.
Tüm bu endişelere, tepkilere ve cezalara rağmen, bireylerin özel verilerini ürün haline getirip satmaya ve para kazanmaya devam ediyor. Yanlış gözaltılar nedeniyle oluşan mağduriyetleri de polisin sistemi yanlış kullanmasına bağlayarak kasasını doldurmayı sürdürüyor.