Sağlık ve gıda alanındaki tüm gelişmelere rağmen halen 200’den fazla gıda ve su ile bulaştığı bilinen hastalık bulunmakta. Bu hastalıklar Dünya genelinde her yıl neredeyse 1,8 milyon insanın hayatını kaybetmesine neden olmakta. Sağlığın korunması ise ancak güvenilir gıda tüketmek ile mümkün.
Bir kamu spotunda da dediği gibi, “Güvenilir gıda demek sağlıklı yaşam demek. Yediğine, içtiğine dikkat et güvenilir gıda tüket …”
Sadece dışarıda tükettiğimiz gıdalar değil, kendi hazırladığımız gıdaların da güvenilir olması gerekiyor. Bunun için Dünya Sağlık Örgütü (WHO) 5 temel kural öneriyor; temiz tut, çiğ ve pişmişi ayır, iyice pişir, güvenli sıcaklıklar uygula, temiz su ve hammadde kullan.
Hastalıklara neden olan aslında gıdaya bulaşmış olan zararlı mikroorganizmalar (bakteriler, virüsler, parazitler, küfler, vb…) ve bunların toksinleridir. Bunlar toprakta, suda, hayvanlarda, ellerimizde, yüzeylerde, velhasılıkelam her yerde bulunabilirler ve çıplak gözle görülmezler. Mikroorganizmaların yemeklerimize bulaşma riskini minimize etmek için gıda hazırlamadan önce eller çok iyi yıkamalı, gıda hazırlarken kullanılan tüm mutfak gereçleri ve tezgâhlar temiz olmalı, hayvanların ve haşerelerin mutfağa girmesi önlenmelidir.
Bir diğer tedbir ise çiğ etlerin salata gibi tüketime hazır gıdalara temasının önlenmesidir. Örneğin çiğ et, tavuk ve balık sağlık için zararlı mikroorganizmaları barındırabilir. Bu etler pişirildiklerinde mikroorganizmalar ölür ve güvenli hale gelir. Ancak çiğ olarak tüketilen gıdalar için bu söz konusu değildir. Bu nedenle pişirilecek gıdalar ile çiğ tüketilecek gıdaların hazırlanmasında farklı kesme tahtaları, bıçak ve mutfak gereçleri kullanılmalıdır.
Gıdalar iyice pişirildiklerinde içerdikleri zararlı mikroorganizmaların neredeyse tamamı etkisiz hale gelir. Bu nedenle gıdalar merkezi sıcaklığı en az 70°C olana kadar pişirilmelidir. Pişmiş etin saldığı su pembe/bulanık değil berrak olmalıdır. Çorba ve sulu yemekler ise en az 1 dakika kaynatılmalıdır.
Bir öğünde tüketilemeyen yemeklerin artan kısımları 2 saatten daha uzun bir süre oda sıcaklığında bekletilmemelidir. Pişmiş yemekler üç günden fazla olmamak üzere buzdolabında (4°C) muhafaza edilmeli ve her seferinde bir öğünde tüketilecek kadarlık kısım buzdolabından çıkarılıp merkezi sıcaklığı en az 70°C olana kadar ısıtılmalıdır.
Yemek hazırlamada kullanılan tüm malzemeler güvenilir olmalıdır. Gıdalar, son kullanma tarihleri geçmemişve taze olmalıdır. Yiyeceklerde çiğ süt yerine pastörize süt tercih edilmelidir. Sebze ve meyveler bol su ile iyice yıkanmalıdır. Ayrıca su ve buz da zararlı bakteri, virüs ve parazitleri içerebilir. Yemeklerin hazırlanmasında, gıdaların yıkanmasında ve mutfak gereçlerinin temizliğinde kullanılan su ile içeceklere konulan buzun da temiz ve güvenilir olması gerekmektedir.