BM Genel Sekreteri Antonio Guterres, 79. Birleşmiş Milletler Genel Kurul görüşmelerinin açılışında yaptığı konuşmada, dünyanın bir "hortumun" ve önemli bir değişimin içinden geçtiğine dikkat çekti. Karşılaşılan zorlukların daha önce eşi benzeri görülmemiş boyutlarda olduğunu ve bu durumun küresel çözümlere ihtiyaç duyduğunu vurguladı.
Guterres, mevcut jeopolitik bölünmüşlüklerin derinleşmeye devam ettiğini belirterek, "Düşünmek bile istemeyeceğimize doğru ilerliyoruz: tüm dünyayı içine alma riski taşıyan patlamaya hazır bir bomba," uyarısında bulundu. Dünya genelinde sürdürülemez bir durumun hüküm sürdüğünü ifade eden Guterres, uluslararası sorun çözme mekanizmalarının etkin olması gerektiğini belirtti.
Cezasızlık Sorunu
Guterres, dünya genelinde cezadan muaf kalma durumunun, "ne siyasi olarak açıklanabilir ne de ahlaki olarak hoş görülebilir" düzeyde olduğunu dile getirdi. Bazı ülkelerin uluslararası hukuku, BM Şartı'nı ve uluslararası mahkemeleri ihlal ederek "hiçbir ceza ödemeden kurtulma yolu" bulduğunu ifade etti. Bu ülkelerin başka ülkeleri işgal ettiğini ve toplumsal yapıları yok ettiğini söyleyen Guterres, "Cezasız kalma durumu her yerde, Ortadoğu'da, Avrupa'nın kalbinde, Afrika boynuzunda ve ötesinde," dedi.
Gazze ve Lübnan Uyarısı
Guterres, Gazze'deki durumu "hiç sona ermeyen bir kabus" olarak tanımlayarak, bunun tüm bölgeyi tehdit ettiğini belirtti. Lübnan'ın durumu hakkında uyarıda bulunan Guterres, "Lübnan, İsrail ve dünya halkı, Lübnan'ın yeni bir Gazze olmasını kaldıramaz," dedi. Hamas'ın 7 Ekim 2023'teki saldırısının meşru kılınamayacağını ve Filistin halkının topluca cezalandırılmasının da kabul edilemeyeceğini vurguladı.
Küresel Eşitsizlik ve Reform İhtiyacı
Guterres, mevcut düzenin artık tek kutuplu olmadığını, çok kutuplu bir yapıya doğru ilerlediğini belirtti. Küresel eşitsizliklerin, BM Güvenlik Konseyi'nin İkinci Dünya Savaşı kazananları tarafından tasarlandığını hatırlatan Guterres, Afrika'nın BM Güvenlik Konseyi'nde daimi üyeliğinin olmadığını ve bunun değişmesi gerektiğini ifade etti.
Ayrıca, "Reform olmazsa parçalanma kaçınılmaz," diyerek, küresel kurumların meşruiyetinin ve etkinliğinin azalacağını vurguladı.
İklim Değişikliği ve Yeni Teknolojiler
Guterres, iklim değişikliği konusunun da önemli bir sınama olduğunu belirterek, "İklim çöküşüyle karşı karşıyayız," dedi. Bu durumun tüm ülkeleri etkileyeceğini ancak en çok yoksul ülkelerin zarar göreceğini dile getirdi.
Yeni teknolojilerin gelişiminin de bir diğer tehdit olduğunu belirten Guterres, yapay zekanın yönetimine ilişkin küresel bir adım atılmazsa bölünmüşlüklerin artacağını söyledi.
Sonuç ve Gelecek
Guterres, "Bugün gittiğimiz yol sürdürülebilir değil," diyerek, geçirdiğimiz büyük değişimleri yönetmenin herkesin çıkarına olacağını vurguladı. Daha az cezasız kalma ve daha fazla hesap verme hedefinin önemine dikkat çekti ve dünya halkının gelecek nesillerin kendilerine nasıl bakacağını düşündürerek sözlerini tamamladı: "İzin verelim de onlar bizi BM Şartı'nın yanında, ortak değer ve prensiplerimizin yanında, tarihin doğru tarafında bulsun."