Son yüzyıllık süreçte o kadar çok petrol konulu savaş yaşadı ki dünya, bugün küçük bir çocuğa dahi petrol desek aklına ilk gelen şey savaş olacaktır. Osmanlı'nın parçalanmasından Irak' ın yağmalanmasına, Kuveyt'in işgalinden güney Amerika'nın altüst edilmesine...
Petrol hala daha dünyanın en tehlikeli enerji kaynağı olarak hayatımızda var olmaya devam ediyor ve hala daha dünya ekonomilerinin bir numaralı girdisi olma özelliğini koruyor.
Tüm bunlarla beraber son yıllarda büyük bir dönüşüm geçiren dünya ekonomisi, özellikle teknoloji şirketlerinin birer birer devasa sanayi şirketlerinin önüne geçmesiyle bambaşka bir varlığı olmazsa olmaz sıfatıyla hayatımıza soktu. Çipler...
2022 boyunca önlemlerini Çin-Tayvan- ABD gerginliği üzerinden yavaş yavaş kavramaya başladığımız bu küçücük varlıklar evimizdeki elektrikli süpürgelerden Mars'a koloni kurma çalışmalarında kullanılan uzay araçlarına, sihalardan elektronik sigaralar kadar hayatımızdaki her şeyin beyni olarak görev yapıyorlar. Yani müthiş ötesi önemliler.
Hal böyle olunca da bu varlıklar üzerinde hakimiyet kurabilmek dünyanın bir ve iki numaralı ekonomileri için inanılmaz önemli. Çünkü bu yarışta geri kalanın hızla gelişen teknoloji ve dolayısıyla güç yarışında ayakta kalması mümkün değil. ABD ve Çin arasındaki gerginliklerin en önemli başlıklarından biri de işte bu sebeplerden ötürü çip meselesi...
Rakamlara göz atınca Tayvan ve Hong Kong da eklenince Çin 2021 yılında 552 milyar dolarlık mikro çip ihracatı yapmış gözüküyor. Bu haliyle dünyanın 1 numarası. ABD ise 53 milyar dolarda kamış durumda. Dünya yedinciliği var. Baya geri kalmış durumdalar. Sırf bu sebeple, hatırlanacağı üzere Biden bu alanda ilerleme için 52 milyar dolarlık bir yatırım yasası imzaladı: Çip ve Bilim Yasası
ABD elinden geleni yapa dursun Çin yıllardır milyarlarca dolarlık yatırımlarla atı alıp Üsküdar'ı geçmiş durumda. Fakat bu pozitif durumunu koruması için Tayvan'ı kaybetmemesi lazım. Tayvan giderse işler değişebilir. Tayvan yukarıda bahsi geçen ihracat rakamının 155 milyar dolarlık çip ihracatıyla önenli bir kısmının sahibi. Çin ve ABD bu 155 milyarlık büyük bölümünü ithal edip kendi çiplerini üretip ihraç ediyorlar.
İşler böyle olunca olaylar ABD'nin vatandaşlarının Çin meşeili teknoloji şirketlerinde çalışmasını yasaklanmasına ve Çinlilerin de ARGE'de çalışan Amerikan vatandaşlarını işten çıkarmaya gitmesine kadar sertleşti.
İki taraf da çetin bir mücadele içinde. İki taraf da bu işin başta yapay zeka meselesi olmak üzere askeriyede, teknolojiye, sanayiden yeni nesil enerjiye her alandaki öneminin farkında.
Bu ayın başında Biden'ın, Tayvan Yarı İletken İmalat Şirketi'ne (TSMC) Arizona'ya yaptığı 40 milyar dolarlık yatırıma ilişkin açılışa katılarak Çin'e büyük bir mesaj verdiler.
Bahsi geçen yasa ile Rusya ve Çin'i teknoloji ekonomisinden tecrit etmeye ve muazzam yatırımlarla arayı kapatmaya çalışan ABD elinden geleni yapsa da Google'ın kurucularından Pentagon'un başyazılımcılarına kadar "ABD bu yarışı çoktan kaybetti" görüşü hakim...
Durum böyle olunca da insan ister istemez düşünüyor. Petrol için bunca savaşa katlanan dünya halklarını şimdi de ilki Çin-Tayvan hattında gerçekleşmek üzere Çip Savaşları mı bekliyor?