İran'ın Hamas'a sağladığı maddi destek, Orta Doğu'daki siyasi denklemlerde önemli bir faktör. Bu ilişki, kamuoyunda sıklıkla tartışılsa da gerçekte Hamas'ın İran'a tam anlamıyla bağımlı olduğu iddiası yüzeysel bir yorumdan ibaret. İran'ın Gazze'ye yönelik yardımları, aylık cüzi miktarlarda olup iki taraf arasındaki ilişkiler oldukça karmaşık ve zaman zaman gergin bir hâl alıyor.
Geçmişten Günümüze İlişkilerin Evrimi
Bu ilişkinin soğukluğu, 2010'lara dayanıyor ve İran'ın Gazze'deki Şiileştirme çabalarıyla bağlantılı. İran, Irak ve Suriye'de mezhep dönüşümüne silah gücüyle yön verirken Gazze'de de Hamas'a maddi yardımlar yaparak aynı stratejiyi uygulamaya çalıştı. Ancak Hamas, sürekli olarak İran'ın Şii camileri inşa etme ve mollalar aracılığıyla eğitim verme tekliflerini reddetti. Hamas'ın bu kararlı duruşu, Gazze'de Şii etkisinin yayılmasını engelledi.
Sabirin Hareketi ve Hamas'ın Cevabı
2014'te İran'ın desteğiyle ortaya çıkan Sabirin Hareketi, Filistin İslami Cihat Hareketi'nden ayrılan bazı kişiler tarafından kuruldu. İran, Hamas'a maddi desteği keserek Sabirin Hareketi'ni güçlendirmeye çalıştı. Fakat Hamas, Gazze'de tek hâkim güç olarak kaldı ve Sabirin'in yükselişini engelledi. Hamas'ın bu başarısı, İsrail ambargosuna direnme gücünü ve Gazze'deki Şiileşme projesini engelleme kapasitesini gözler önüne serdi.
İran-Hamas İlişkilerindeki Son Dönem Gerilimleri
En çarpıcı gelişme ise “Aksa Tufanı” operasyonu sırasında yaşandı. İran, operasyonun başlamasından yarım saat sonra haberdar edildi ve Hamas'ın bu bağımsız hareketi İranlı yetkilileri oldukça rahatsız etti. İran'ın bu duruma tepkisi, Hamas'a "Bu savaşta yokuz." şeklinde bir mesaj göndermek oldu.
Siyasi Büro Başkanı İsmail Haniyye'nin Tutumu
2020'de gerçekleşen bir istişare toplantısında Hamas Siyasi Büro Başkanı İsmail Haniyye, İran'dan alınan yardımın Hamas'ı İran'ın kontrolünde bir grup hâline getirmediğini vurguladı. Haniyye, aldıkları desteğin Hamas'a herhangi bir politika dayatmasına izin vermediğini belirtti, böylece Hamas'ın bağımsız politika yürütme iradesini koruduğunu gösterdi.
Sonuç
İran ve Hamas arasındaki ilişkiler, bölgesel güç dengelerini belirleyen karmaşık ve gergin bir yapıya sahip. İran'ın Gazze'deki etkisinin sınırları ve Hamas'ın bağımsız politika yürütme çabası, Orta Doğu siyasetinde dikkate değer bir dinamik oluşturuyor. İki taraf arasındaki bu gergin ama stratejik ilişki, gelecekte bölgenin siyasi haritasını şekillendirmede önemli bir rol oynayabilir.