DEMET İLCE / MUHABİR
6. veya 7. yüzyıla ait olduğu tahmin edilen mezarda, şu ana kadar tahminen 70 mezardan 18'i kazıldı.
Kazı, bu antik topluluk hakkında daha fazlasını ortaya çıkarmaya başlıyor ancak aynı zamanda soruları da artırıyor.
Mezarlık, Cardiff havaalanındaki pistin sonuna yakın, Fonmon Kalesi arazisindeki dikkat çekici olmayan bir alanda yer alıyor.
İki yaz boyunca bir ekip, çok uzun zaman önce ana kayaya oyulmuş mezarları ortaya çıkarmak için ince üst toprak tabakasını dikkatli bir şekilde kaldırmakla meşguldü.
Reading Üniversitesi'nden Osteoarkeolog Summer Courts, iskeletlerin yaklaşık 1.500 yaşında olmasına rağmen iyi durumda olduğunu söylüyor.
Yakın zamanda kazılmış olan ve bu insanların nasıl yaşadığı ve çalıştığı hakkında ipuçları veren bir kafatasına işaret ediyor.
Courta, "Dişlerin alet olarak kullanıldığına işaret edebilecek komik bir şekilde aşınmış bazı dişlerimiz var. Belki tekstil işi, deri işi veya sepetçilik için; ön dişlerinin arasından bir şey çekiyorlar." dedi.
Ancak iskeletlerden bazıları bir bulmaca oluşturuyor; çok çeşitli pozisyonlarda yatıyorlar.
Bazılarının sırtları düz, bu dönem için normaldir, bazıları ise yanlara yerleştirilmiş ve birkaçı da dizleri göğüslerine doğru kıvrılmış halde çömelme pozisyonunda gömülü.
Arkeologlar bunun ne anlama geldiğinden emin değiller.
Ekip bölgede yaklaşık 70 mezar bulunduğunu düşünüyor; şu ana kadar 18 tanesi tamamen kazıldı.
Mezarların çevresinde bulunan eşyalar da oldukça şaşırtıcı ve ilk binyılın ortasındaki yaşamın şimdikinden ne kadar farklı olduğunu gösteriyor.
Tabak ve fincan parçaları ile kesilip yakılmış hayvan kemiği parçaları bulundu. Bir öğe bu topluluğa gerçekten hayat veriyor: Bir oyunda skor işareti olarak kullanılmış olabilecek küçük, oyulmuş bir çivi, belki de bizim beşik tahtasında kullandığımıza benzer bir şey.
Bu küçük oymalı çivi, hayvan kemiğinden yapılmıştır ve Orta Çağ'dan kalma bir oyun tahtası için kullanılmış olabilir.
Kazı ekibine liderlik eden Cardiff Üniversitesi'nden erken ortaçağ arkeolojisi uzmanı Dr. Andy Seaman, şu anki mezarlıklardan farklı olarak buranın sadece ölülerin atıldığı bir yer gibi görünmediğini söylüyor.
Seaman, "Mezarlıkların gerçekte gitmediğimiz kapalı alanlar olduğunu düşünme eğilimindeyiz, ancak bunlar geçmişte muhtemelen yaşamın oldukça merkezi yerlerinde olurdu. Ve burası sadece insanların gömüldüğü bir yer değil, aynı zamanda toplulukların bir araya geldiği bir yer: ölülerini gömüyorlar, aynı zamanda yeme, içme ve şölen de dahil olmak üzere başka faaliyet ve sosyal uygulamalar da gerçekleştiriyorlar.”
En şaşırtıcı olanı ise burada keşfedilen eserlerin bu insanların sıradan olmaktan uzak olduğunu göstermesi.
Kazı sırasında heyecanlı bir ses yükseliyor:
"Az önce bir cam parçası buldum."
Mezarlardan birinde yatıyor.
Parçaya hayran olan Andy Seaman, "Bu bir ağız kenarı parçası, dondurma şeklinde bir koni kabı; çok ince bir malzeme, çok ince bir cam... gerçekten güzel bir keşif," diyor.
Bunun Fransa'nın Bordeaux bölgesinden olduğunu düşünüyor ve ithal edilen tek ürün bu değil; ekip aynı zamanda muhtemelen Kuzey Afrika'dan gelen çömlek parçaları da buldu.
Bu buluntuların kalitesi oradaki insanların yüksek statüye sahip olduğunu gösteriyor.
Cardiff Üniversitesi'nden Tudur Davies şunları söylüyor:
"Burada elde ettiğimiz kanıt, insanların çok yüksek kalitede ithal mallara erişebildiği, ancak çok zengin insanlarla ticaret veya takas ağları yoluyla ulaşabildiğinizdir. Tam olarak neler oluyor? Buraya gömülen bu insanlar kim?"
Mezarlığın ne zaman kullanıldığına dair daha kesin bir tarih elde etmek için daha fazla araştırmaya ihtiyaç var ve DNA analizi, orada gömülü iskeletler hakkında daha fazla bilgi ortaya çıkaracak.
Mezarlık, hem her bir bireyin hem de bir bütün olarak toplumun anlık görüntüsünü sunacak ve hakkında henüz çok az şey bildiğimiz bir döneme daha fazla ışık tutmaya yardımcı olacak.
Ancak burada gerçekte kimin yaşayıp öldüğüne ilişkin soruların yanıtlanması çok daha uzun sürebilir.