DEMET İLCE / MUHABİR
Ölen bir arkadaşınız veya akrabanızla neredeyse "sohbet" edebildiğinizi hayal edin. ChatGPT gibi yapay zeka (AI) teknolojisinin gelişimindeki son dönemdeki hızlanmayla birlikte, “dijital diriliş” fikri artık yalnızca bilim kurgu yazarlarının ilham kaynağı olmaktan çıktı. Peki, insanlar bu cesur yeni dünyaya hazır mı?
Seul Ulusal Üniversitesi Hukuk Fakültesi'nde yardımcı doçent olan Dr. Masaki Iwasaki, insanların dijital klonlamaya karşı tutumları hakkında daha fazla bilgi edinmek istedi. Çeşitli yaş, eğitim seviyeleri ve sosyoekonomik kökenlerden 222 ABD'li yetişkinle anket yaptı.
Anketin bir bölümünde katılımcılara 20'li yaşlarındaki kurgusal bir kadının araba kazasında öldüğü bir senaryo sunuldu. Kadının arkadaşları ve ebeveynleri onu dijital bir android olarak yeniden yaratmak için yapay zekayı kullanmayı düşünüyorlardı, ancak ilk başta kadının kendisinin buna hayatta rıza gösterip göstermediği belli değildi.
Bu ikilemi merhumun ailesinin bakış açısından değerlendirdikten sonra katılımcılara hikayeyle ilgili iki güncellemeden biri verildi: Bunlardan biri kadının hayattayken dijital klonlama fikrine katıldığını ifade ettiğini söyledi; diğeri prosedüre katılmadığını söyledi.
Belki de şaşırtıcı olmayan bir şekilde, ankete katılanların büyük çoğunluğu (yüzde 97), bu fikre katılmadığı bilinen birini dijital olarak diriltmenin uygunsuz olacağını düşünüyordu. Buna karşılık yüzde 58'i, kişinin rızasını ifade etmesinin sorun olmadığını düşünüyor.
Iwasaki yaptığı açıklamada, "Rıza ifade edildiğinde dijital dirilişin toplumsal kabul edilebilirliğinin daha yüksek olmasını beklesem de, kabul oranlarındaki keskin fark - rıza için yüzde 58'e karşı muhalefet için yüzde 3 - şaşırtıcıydı" dedi. "Bu, dijital dirilişle ilgili kamuoyunun şekillenmesinde merhumun isteklerinin hayati rolünü vurguluyor." diye ekledi.
Ancak genel olarak konseptin tamamı oldukça tartışmalı olmaya devam ediyor. Ölümden sonra kendi dijital klonlamalarının mümkün olup olmadığı sorulduğunda, yanıt verenlerin yüzde 59'u bu fikre katılmadı ve yaklaşık yüzde 40'ı bunun her koşulda sosyal olarak kabul edilemez olduğunu hissetti.
Iwasaki, "Merhumun iradesi, dijital dirilişin toplumsal kabul edilebilirliğini belirlemede önemli olsa da, yaşam ve ölümle ilgili etik kaygılar ve yeni teknolojiye yönelik genel anlayış gibi diğer faktörler de önemlidir" dedi.
Dijital klonlar zaten burada. Evrenle ilgili tüm sorularınızı cevaplayabilecek bir Yapay Zeka Einstein'dan, Darth Vader'ın ikonik sesinin mükemmel bir şekilde yeniden yaratılmasına kadar, insanlar zaten bu teknolojiden faydalanıyor. Film yıldızlarını ölümlerinden uzun süre sonra diriltmek için yapay zekanın giderek artan kullanımı, Hollywood senaristleri ve oyuncularının 2023'te uzun süredir devam eden grevinin temel sorunlarından biriydi.
Bu ortamda kamuoyunun ruh halini ve bireylerin hak ve tercihlerinin nasıl korunabileceğini daha iyi anlamak önemlidir.
Iwasaki, "Önce hangi hakların ne ölçüde korunması gerektiğini tartışmak, sonra buna göre kurallar oluşturmak gerekiyor. Alandaki önceki tartışmalara dayanan araştırmam, merhumun dijital diriliş için onayını gerektiren katılım kuralının, onların haklarını korumanın bir yolu olabileceğini savunuyor." dedi.
Iwasaki, “Vasiyetinize dijital klonlamayla ilgili bir madde eklemenin zamanı geldi mi? Güçlü tercihlere sahip olanlar için isteklerini belgelemek anlamlı olabilir." diye ekledi.