Sevgili okur,
Biliyorsunuz ki geçen hafta size davranış bozukluklarından “çalma davranışını” yazmıştım. Bu hafta yine davranış bozukluklarından olan yalan söyleme konusuna değineceğim. Nasıl ki aile için çalma davranışı kabul edilemez bir süreçse, yalan söyleme de aynı şekilde aileleri öfkelendiren ve böyle durumdayken nasıl davranması gerektiğini bilemedikleri bir davranış olarak karşımıza çıkmaktadır.
Geçen hafta da söylediğim gibi, böyle bir davranışla karşı karşıya kaldığınızda aslında o davranışın hangi yaş aralığında ortaya çıktığı çok önemlidir. Çünkü çocuklar, ilkokul çağına kadar (6 – 7 yaş) böyle bir yalan söyleme sürecini gerçekleştirebilirler; normaldir. İlkokul çağına kadar söylenen yalanları, yalan olarak adlandırmamamız, hayal kurma olarak itham etmemiz gerekmektedir.
İlkokul çağından sonra da devam eden “yalan söyleme” davranışı hususunda ilk sorumuz şudur: “Çocuk, hangi ortamlarda, kime karşı yalan söylüyor?” Eğer çocuk, ebeveyni olarak size de yalan söylüyorsa ikinci olarak: “Çocuk, neden böyle bir davranışa yönelmeyi tercih eder?” sorusu doğru cevabı bulmamıza yardımcı olacaktır.
Doğru cevap ise şöyle bulunur; çocukların yaptığı davranışlar, genel anlamda “aileye mesaj verme” anlamını taşımaktadır. Yaptığı davranışlardan o mesajı doğru alabilmek, çocuğumuzun sağlıklı gelişmesi açısından bir hayli etkili olacaktır. Çocuk, ebeveynine karşı yalan söylüyorsa ya bir şeylerden kaçıyordur ya da dikkat çekmeye çalışıyordur. Yani mesaj olarak ailenin çok baskıcı olduğunu ya da aile içinde sevgi hissetme, değerli hissetme, ilgiyi üzerine çekme gibi duygusal tatminlere karşı ihtiyaç duyduğunu ebeveynlerine iletmek istediği için böyle bir davranışa yönelmiştir.
Bunun akabinde ailenin kullandığı yalanlar da çocuğu bu davranışa sürüklüyor olabilir. Çocuğunuza karşı ya da çevreye karşı takındığınız tavırlar, onun üzerinde şekil verici niteliktedir. Klasik bir yalan çeşidi olarak, çocuğunuz bir şey istediğinde olduğu halde “param yok” demeniz yahut çevrenizden herhangi birine istemediğiniz bir durumu yapmamak için ürettiğiniz gerçek dışı bahaneler, çocuğunuzda böyle bir davranış gelişimini ortaya çıkaracaktır.
Öneri olarak, böyle bir durumlarla karşı karşıya kaldığınızda çocuğunuzu suçlayıcı tavırlarla karşılamamanız, çocuğa yalancı etiketi yapıştırmamanız, mümkün mertebe “yalan” sözünü kullanmayıp “hatalı, yanlış davranış” olarak adlandırmanız, yalan söylediği için de kesinlikle şiddete başvurmamanız gerekmektedir. Çocuğunuzla sağlıklı iletişim kurup hiçbir şeyi çekinmeden size ileten bir yapıda yetiştirmeniz ve onun gözünde onu sıkça eleştiren, onu sürekli yönlendirmeye çalışan ve ona “öğüt veren makine” haline gelmemeniz gerekmektedir.
Allah, nesillerimizi doğru ve dimdik yetiştirebilmeyi nasip etsin inşaallah.
Selametle…