“Covid-19 bir salgın değil”
Pek çok kaynakta, yeni Koronavirüs hastalığının (Covid-19) bir salgın olmadığı ifade ediliyor.
Ancak bu yanlış bilgi yabancı kaynaklardan yapılan bir çeviri hatasından kaynaklanıyor. Covid-19, elbette bir salgın hastalık, ancak henüz Dünya Sağlık Örgütü tarafından pandemik olarak nitelendirmedi. Halen epidemik bir salgın olarak tanımlıyor.
Salgınlar genel olarak üç kategoride sınıflandırılır ki bunlar; endemik, epidemik ve pandemikdir. Küçük çapta ve yöresel boyutta olan salgın hastalıklar endemik olarak kategorize edilirken büyük çaplı olan ve bir ülkeyi etkileyen salgınlar epidemik olarak nitelendirilir. Bir hastalığın pandemik olabilmesi için ise dünya genelinde ya da bir coğrafi alanda yaşayan insanların büyük bir bölümünü etkilemesi gerekir.
İşte bu tanımlamalara göre oldukça büyük çaplı olmasına karşın henüz özellikle Çin’i ciddi olarak etkilediği kabul edilen Covid-19 salgını bir epidemi olarak tanımlanmaktadır. Fakat bu, pandemiye dönüşmeyeceği anlamına gelmez.
“Covid-19 havaların ısınmasıyla kendiliğinden ortadan kalkacak”
Öncelikle insan vücut sıcaklığının yaklaşık 37°C olduğundan yola çıkarsak virüsün ölmesi için belirtilen 24-26°C sıcaklıkların yeterli olmayacağını söyleyebiliriz. Ancak havaların ısınmasıyla birlikte salgının söneceği yönündeki görüşlerin tutarlı bir tarafı var.
Virüsler, bakterilerden kat kat küçük canlılar olup kendilerine ait bir metabolizmaları olmadığından cansız ortamlarda inaktif olurlar. Aktif olmaları ve çoğalmaları için canlı hücreye ihtiyaç duyarlar. Dolayısıyla virüsler bir canlıya geçemediğinde sıcaklık, rutubet ve güneş ışınları gibi çevresel koşullardan çok etkilenirler.
Covid-19’a genetik olarak yakın olan SARS ve MERS salgınlarında hava sıcaklığı arttıkça vaka sayısının ciddi oranda azaldığı kaydedilmişti.
Yapılan bir çalışmada, SARS etkenin 22-25°C’de yüzeylerde 5 gün canlılığını sürdürebildiği ancak sıcaklığın 38°C’nin üzerine çıkmasıyla aktivitesini yitirdiği ortaya konmuştu. Covid-19 ile ilgili benzer bir çalışma yapılamamış olsa da genetik yakınlıktan dolayı SARS ile benzer özelliklere sahip olabileceği tahmin ediliyor.
Dolayısıyla iyi senaryoya göre havaların ısınmasıyla birlikte hastalığın yayılım hızının azalması ve daha sonrasında salgının sönebileceği, kötü senaryoda ise virüsün küreselleşerek, tüm dünyada kalıcı olarak dolaşacağı öngörülüyor.
“Bu kadar kısa sürede test kiti nasıl geliştirilebildi?”
Belirtilen test kitleri genel olarak RT-PCR olarak adlandırılan bir yöntem temelli olup bu kitlerin kısa sürede üretilmesi zor değil. Buradaki en temel bilgi virüsün nükleik asit dizisinin biliniyor olması ki bu zaten ilk etapta etkenin diğer virüslerle genetik yakınlığının belirlenmesi amacıyla ortaya konmuştu.