Çocuğun kaçırılması ve alıkonulması suçu, 5237 Sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 234. maddesinde aile düzenine karşı suçlar bölümünde düzenlenmiştir. Çoğunlukla boşanma aşamasında ve boşanmadan sonra işlendiği gözlemlenen bu suç iki şekilde işlenebilmektedir.
1. Suçun anne baba ya da diğer akrabalar tarafından işlenmesi durumu
Velayet yetkisi elinden alınmış olan ana veya babanın ya da üçüncü derece dahil kan hısımlarının, on altı yaşını bitirmemiş bir çocuğu veli, vasi veya bakım ve gözetimi altında bulunan kimsenin yanından cebir veya tehdit kullanmaksızın kaçırması veya alıkoyması şeklinde işlenebilen suç tipinin özelliklerine bakacak olursak;
Bu suç tipinde fail velayet yetkisi elinden alınmış olan anne, baba ya da üçüncü derece dahil kan hısımları olup, 16 yaşını tamamlamamış çocuğa karşı işlenebilmektedir.Evlilik birliği devam ederken, çocuğun velayetini kullanma yetkisi müştereken anne ve babada bulunmakla bu suçun işlenmesi mümkün değildir. Zira suçun yasal tanımına göre suçun oluşabilmesi için anne ya da babanın birinden velayet yetkisinin alınmış olması gerekmektedir.
Çocuğun bulunduğu yerden, alıkonularak başka bir yere götürülmesi suçun oluşması için yeterlidir.Suçun, anne baba ve akrabalar tarafından, cebir ya da tehdit kullanılmak sureti ile veya 12 yaşını bitirmemiş çocuğa karşı işlenmesi hali cezada artış sebebidir.
2. Suçun yabancılar tarafından işlenmesi durumu
Çocuğun velisi, vasisi ya da yetkili makamların izni ve bilgisi dışında yanlarından ayrılan çocuğu gören veya bulan kimse yetkili makamlara haber vermekle yükümlüdür. Bu yükümlülüğü yerine getirmeyerek çocuğun bir yere götürülmesi durumunda suç işlenmiş olacaktır. Bu nedenle bir çocuğun tek başına görülmesi ya da bulunması durumunda, derhal yetkili makamlara bilgi verilmesi gerekmektedir.
Bu suçta, çocuğun kendi isteği ile bulunduğu yeri terk etmesi ve yine kendi rızası ile failin yanına gitmesi ve yanında kalması gerekmektedir. Zira, yabancı şahsın, tehdit, cebir ya da hile ile çocuğu kandırarak veya korkutarak alıkoyması durumlarında, çocuğun kaçırılması ve alıkonması suçu değil, hürriyeti tahdit suçunun nitelikli hali gibi başkaca suçların oluşması söz konusu olacaktır.
Çocuğun kaçırılması ve alıkonulması suçunun cezası
Velayet yetkisi elinden alınmış olan ana veya babanın ya da üçüncü derece dahil kan hısmının, on altı yaşını bitirmemiş bir çocuğu veli, vasi veya bakım ve gözetimi altında bulunan kimsenin yanından cebir veya tehdit kullanmaksızın kaçırması veya alıkoyması halinde, üç aydan bir yıla kadar hapis cezasına hükmolunur. (TCK 234/1)Fiil cebir veya tehdit kullanılarak işlenmiş ya da çocuk henüz on iki yaşını bitirmemiş ise ceza bir katı oranında artırılır. (TCK 234/2)Kanunî temsilcisinin bilgisi veya rızası dışında evi terk eden çocuğu, rızasıyla da olsa, ailesini veya yetkili makamları durumdan haberdar etmeksizin yanında tutan kişi, şikâyet üzerine, üç aydan bir yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. (TCK 234/3)